Met verwijzingen naar de zelfingenomenheid van de drie Toppers, narcisme en hoogmoed, wijst Annemarie de Jong, director Change bij De Baak, naar Maxime Verhagen en vraagt zich af waarom hij de kritiek van Herman Wijffels niet meer ter harte neemt.

In haar column in het Financieel Dagblad, duidt ze eerst de tijdsgeest waarin ouders, in plaats van een straffe opvoeding, meer het talent van hun kroost bejubelen. Zo kweken we narcistische prinsjes en prinsesjes.
In haar eigen vakgebied worden leiders opgevoed in het bekrachtigen van wat er goed gaat en in het geven en ontvangen van complimenten. Waar veel leidinggevenden nog best veel moeite hebben, schrijft ze.

Er kan wel een riskant schaduwkantje aan die opvoeding zitten. ”Ook op het gebied van leiderschap hebben we akelige equivalenten van De Toppers, die in hun glittertunnel nauwelijks nog oog hebben voor de realiteit”, aldus Annemarie de Jong. Om vervolgens Maxime Verhagen als praktijkcase op te voeren. Dat Verhagen de kritiek van Wijffels bagatelliseert, “duwt hem dieper zijn eigen tunnel in”.

Verhagen hoogmoedig? Wellicht een narcist? Eén zinnetje uit zijn reactie op Wijffels doet het ergste vermoeden. “Ik wil graag met het CDA, in dit gefragmenteerde politieke landschap, een fatsoenlijke bijdrage leveren aan het landsbestuur” (met dank aan blogger Laurent, die er wel de humor van in zag).
Dat “ik met het CDA” getuigt van narcisme of Verhagen lijdt aan het syndroom van Machiavelli. Hoe zit dat met de overige coalitieonderhandelaars?

Wilders reageert deze keer nog redelijk gematigd op de troonrede van de koningin. Een visieloos stuk, noemt hij het. En hoewel anderen menen dat hare majesteit zich in de eerste zinnen kritisch uitte over regeringsdeelname van de PVV, eiste Wilders deze keer niet meteen het aftreden van de monarch. Dat was wel anders bij de kersttoespraak in 2007. Wilders klaagde: “De PVV komt in de hele tekst niet voor, maar iedereen begrijpt wel op wie ze doelt”.
Valt dit onder de zo typerende gedragsveranderingen van narcisten? Onder de manipulatieve kwaliteiten, waarmee narcisten de wereld naar hun hand proberen te zetten?

Rutte reageert op de troonrede met: “Hier is het kabinet-Rutte I zeer mee geholpen”. Hij is er dus van overtuigd dat er hoe dan ook een kabinet met zijn maar komt. Indirect eigent hij zich de bezuinigingsboodschap toe.
Herkennen we hier ook het overdreven egocentrisme van de narcist?

Duidelijk is wel dat de drie heren er alles aan willen doen, de komende jaren hier te willen domineren. Sterk gefocused op dat ideaal en op de 18 miljard bezuinigingen.
Het is te hopen dat ze af en toe hun blik eens afwenden van wat ze zichzelf voorspiegelen en luisteren naar de geluiden die steeds sterker uit de samenleving opborrelen, nu zo langzamerhand meer mensen beseffen dat de kaasschaaf hun wel wat meer dan alleen het vel over de oren haalt.