Tag archieven: misleiding

Censuur op mond tot mondreclame?

Reclame Mond-tot-mondreclame wordt heet de beste reclame te zijn. Dat kan na 1 januari wel eens anders uitpakken. De houdbaarheidstermijn van de 45 jaar lang gebruikte definitie van reclame is verlopen, vindt de Reclame Code Commissie. Tijd voor een sterk uitgebreide nieuwe definitie.

De nieuwe definitie: “Onder reclame wordt verstaan: iedere openbare en/of systematische directe dan wel indirecte aanprijzing van goederen, diensten en/of denkbeelden door een adverteerder of geheel of deels ten behoeve van deze, al dan niet met behulp van derden. Onder reclame wordt mede verstaan het vragen van diensten”.

Iedere openbare aanprijzing, al dan niet met behulp van derden? Daar zou mond-tot-mondreclame heel goed onder kunnen vallen. Je spreekt prijzenswaardige woorden over een nieuwe gadget, je buurman verteld dat door aan zijn neefje, die het weer verder vertelt aan zijn collega.
Niets aan de hand, want dat is nog geen voorbeeld van 1-op-1 reclame, die volgens een toelichting wel onder de nieuwe definitie valt. Een winkelier die in het genoeglijke onderhoud met een klant, tussen neus en lippen wijst op een ander produkt, dan waar de klant eigenlijk voor kwam, is een vorm van 1-op-1 reclame. Zo’n gesprekje moet na 1 januari voldoen aan de Reclame Code.

Er is nog een vorm van mond- tot-mondreclame, die aan de eisen van de Reclame Code zal moeten voldoen. In een tweede toelichting zegt de Reclame Code Commissie: “Ook valt te denken aan buzz marketing (mond-tot-mond reclame op initiatief van een adverteerder). Wel dient bij dit alles sprake te zijn van enige betrokkenheid van de adverteerder”.
Enige betrokkenheid van de adverteerder? Dat is zo vastgesteld. Stel een adverteerder probeert de consument aan te zetten tot de aankoop van een dingetje. De essentie van reclame. De consument trapt er in, koopt het dingetje en op het eerste de beste verjaardagsfeestje zegt de consument: ik heb nou toch een leuk dingetje! Een van de aanwezigen koopt de volgende dag ook zo’n gevalletje en meldt zijn collega’s: jongens, kijk eens, ik heb nou toch een prima dingetje!
Mocht een van de kopers kunnen aantonen dat het helemaal niet zo’n geweldig produkt is, dan zou er een klacht wegens misleidende reclame ingediend kunnen worden. Omdat vrij veel aankopen pas worden gedaan na een initiatief van een adverteerder (hoe wisten we anders van het bestaan van een dingetje?), is enige betrokkenheid gauw aangetoond.

Is de nieuwe definitie van reclame nu indirect een aanslag op de vrijheid van meningsuiting? Betekent het de dood van mond-tot-mondreclame?
Voor een veroordeling van de Reclame Code Commissie hoeft niet gevreesd te worden als de mond-tot-mondreclame op de juiste doelgroepen is gericht (dus geen alcoholreclame voor jongeren) en financiële voorwaarden duidelijk zijn gemaakt. Als de reclame waarheid verkondigt is er ook niets aan de hand.
Dat is een lastige voorwaarde bij mond-tot-mondreclame. Onderzoek toonde al eens aan dat prijs en kwaliteit, zelfs als die tegenvalt, achteraf goed gepraat worden door de koper met allerlei kulargumenten. Bekend als de cognitieve dissonantie reductie en wel een van de meest misleidende vormen van mond-tot-mondreclame.

Gelukkig hoeft de doorsnee mond-tot-mondreclamemaker niet bang te zijn dat buurman hem voor de Reclame Code Commissie daagt. De nieuwe definitie van reclame eindigt met een sluitende voorwaarde: “Adverteerder is een organisatie of een persoon niet zijnde een consument”.
We kunnen dus na 1 januari in alle vrijheid en zonder enige zelfcensuur, de boodschappen doorgeven. Misschien moet er wel een Loden Leeuw in het leven worden geroepen voor de collega of olijke ook,die irritant doorjengelt over zijn pas gekochte breedbeeld-routenavigator.

Geef een reactie

Hoge keuken tegen vetzucht

Haute cuisine Wat slecht is, hoeft niet vies te zijn. De wetenschap dat de vette hap slecht is voor de gezondheid, weerhoudt mensen er niet van smakkend van genot hun hart- en vaatstelsel te teisteren. Is er iets te bedenken dat beter werkt dan publiciteitscampagnes die vooral op de nadelen wijzen?

Misleiding werkt beter. Aandacht voor de ongezonde produkten kunnen achterwege blijven. Ook er op blijven hameren hoe goed de gezondere produkten zijn, kan ook de afvalemmer in. Het gaat erom dat mensen zichzelf misleiden met het idee dat duur en/of onbereikbaar ook wel goed zal zijn.
VPRO’s Noorderlicht wijst op een experimentje waaruit zou blijken dat muizen net zo om de tuin zijn te leiden, als mensen.

Mensen zullen een duur wijntje of een duur gerecht sneller als goed beoordelen, dan eten of drinken dat nog geen euro kost. Goedkoop zal wel duurkoop zijn.
Nu is haute cuisine voor veel mensen onbereikbaar. De hoge keuken is bij sceptici vooral bekend van de erg grote borden, met zeer weinig eten. En dat voor een bovenmodaal prijsje. Maar wie zich er eens aan te buiten gaat, zal zeker beweren dat het voortreffelijk voer is.
Muizen lijken ook een voorkeur voor onbereikbaar voedsel te hebben. Die ontdekking leidt tot de gedachte dat je eten op een bepaalde manier onbereikbaar moet maken, zodat mensen in ieder geval gaan denken dat het dan wel het beste voedsel zal zijn.

Moet je dus gezond eten goed verstoppen of duurder maken, vraagt Noorderlicht zich af.
Verstoppen zal niet veel helpen. Mensen zijn geen muizen. Mensen hebben wel wat meer te doen dan de hele dag op zoek gaan naar voedsel. Duurder maken lijkt dus wel een aardige optie. Maar dat is riskant. Wie een krap budget heeft, zal nog wel denken dat duur eten goed eten is, maar omdat het geld ontbreekt zal men niet tot aankoop over gaan.

Dat kan anders. Maak gezond eten betaalbaar en ongezond eten vreselijk goedkoop. Een driegangen diner in een vijfsterren toko zou evenveel moeten kosten als patat met een frikandel en een softijsje. Een patatje oorlog bij de Febo zou net zo duur moeten zijn als één stuks vijfcent drop bij de sigarenboer. De hoge keuken blijft duurder, maar wordt bereikbaar.

De overheid is niet te beroerd de tarieven voor te schrijven van medisch specialisten. Zo’n grote stap is het dan ook niet de tarieven van voedsel vast te leggen.

Geef een reactie

Oranje stroom verboden?

Oranje stroom verboden? Quote van de week: “Wij handhaven de Wet op de kansspelen, niet de reclame code commissie”. (aldus een woordvoerder van Justitie in De Volkskrant).

Ook die reclame al gezien waar een energieleverancier een jaar lang gratis stroom aanbiedt, als Oranje wereldkampioen voetbal wordt? Dat wil zeggen: sluit je voor een bepaalde datum een contract en ‘onze jongens’ winnen de finale, dan maak je kans op een jaar gratis stroom. Dat is dus twee keer gokken. Eerst op de finale-uitslag. Vervolgens maar hopen dat je een van de gelukkig abonnementhouders zult worden.

Het ministerie van Justitie ziet dat als een kansspelletje en de energiemaatschappij heeft verzuimd de spelregels op te stellen volgens de wet op de kansspelen. De leverancier zegt in alle eer en geweten de reclame opgezet te hebben. Men heeft zelfs de Reclame Code Commissie geraadpleegd, die er geen misleidende reclame in zag.
Die commissie zegt dat de voorzitter (de reclame code commissaris) een voorlopige, niet bindend uitspraakje heeft gedaan en de leverancier zich er dus niet op kan beroepen.

Het is op zich een beetje vreemd dat Justitie niet eerder een energieleverancier als kansspelprovider heeft aangemerkt. Er bestaat immers altijd een kans dat je, bijvoorbeeld, Nederland – Brazilië hebt gemist, omdat er geen stroom is.
Ook vreemd dat nu deze energieleverancier wordt aangepakt, terwijl andere bedrijven soortgelijke aanbiedingen op de markt hebben, volgens de Volkskrant.

Volgens Justitie moet de aanbieder snel duidelijk maken dat het om een kansspelletje gaat, waar hooguit 222 nieuwe abonnementhouders de prijs in de wacht zullen slepen. Bij een promotioneel kansspel mag er niet meer dan 100 duizend euro worden uitgeloofd.
Volgens de stroomuitbater hebben zich al duizenden mensen aangemeld. Zouden die niet door hebben dat het om een kansje gaat?

Dat zou kunnen als men de voorwaarden niet leest. Onder de kop “Nu 1 jaar gratis stroom” (aangeboden door niemand minder dan Maurice de Hond, bekend van tal van andere misleidingen), staat: “… en als Oranje wereldkampioen wordt dan krijgt u 1 jaar gratis stroom. Stap direct over”. Met meteen de “Ja, ik meld me aan”-knop (zie de bewuste reclame).
Even naar beneden gescrolld en daar staat dan in de voorwaarden dat het slechts om een kans gaat.
Nu leest iemand met gezond verstand altijd de kleine lettertjes, maar de hele opzet van de reclame is van de welbekende misleidende fuik, waar al velen eerder zijn ingetrapt.

Niet doen, zou ik zeggen. Bovendien, wie wil er nou Oranje stroom?

Geef een reactie

Code Leedvermaak

Code Leedvermaak Collectieve paniek! Geen nood, als de consument lijdt, kan hij zijn leed vermaken aan belangenbehartigers, die wel even een fikse schadevergoeding zullen regelen. Naast gerenommeerde belangenbehartigers als de Consumentenbond, de Nationale Ombudsman en vakbonden, bloeien er tal van nieuwe clubjes. Vaak gespecialiseerd rond een specifiek thema. Maar met het algemene kenmerk de gedupeerde consumenten rijker te maken.

Leedstichtingen. Zo noemt advocaat Jurien Lemstra ze, in het Financieel Dagblad. Juridische adviseurs die misbruik maken van consumentenleed. Ter meerdere eer en glorie van zichzelf. Als voorbeeld wordt genoemd de advocaten die een belangenstichting oprichten en vervolgens zelf de processen voeren. Goed voor hun eigen boterham, maar ook een vorm van belangenverstrengeling. Reden om te pleiten voor een keurmerk of een gedragscode voor die zogenaamde leedstichtingen.

Waar heeft meneer Lemstra het over? Bedoelt hij Pieter Lakeman met zijn Stichting Hypotheekleed? Dat hij klanten van de DSB-bank opriep al hun geld op te nemen, mag als een kwalijke actie worden gezien, maar Lakeman zal daar zelf financieel niet wijzer van zijn geworden.
Misschien wel van die Stichting Hypotheekleed. Die beoogt mensen met probleemhypotheken te steunen. Wel met het oogmerk de verantwoordelijken tot schadeherstel te dwingen.
Of juist de Stichting Lakemanleed? Volstrekt onduidelijk wie daar achter zitten, maar als je je inschrijft en 10 euro dokt, garandeert de club wel een 100% schadeclaim aan de mensen die menen gedupeerd te zijn door Lakeman’s acties rond de DSB-kwestie.

Nog een recent bekend geworden voorbeeld: advocatenkantoor Morand. Deze firma specialiseert zich in tal van zaken waar de consument mogelijk wordt getild, zoals de misleidende reclame van de Staatsloterij. Daartoe richtte het advocatenkantoor de stichting Loterijverlies op. Verder lijkt men te grossieren in diverse vormen van collectief onrecht en heeft zelfs een stichting Meldpunt Collectief Onrecht in het leven geroepen. Naast de loterij kun je ook door liften getild worden en natuurlijk heeft Morand daar dus een stichting voor.

Belangeloos leedvermaak? Natuurlijk niet. Dus een goede zaak om de vrije markt van belangenbehartigers aan een gedragscode te onderwerpen?
Lijkt normaal gesproken niet nodig. Juridische bijstand kost een lieve duit. De meest vermogenden kunnen zich zeker op eigen kosten elke dure advocaat veroorloven. De minder draagkrachtigen kunnen een beroep doen op rechtsbijstand. Bij een aanvraag voor rechtsbijstand kan de beoordelaar kijken of je een bonafide advocaat in de arm hebt genomen. Zo niet, geen rechtsbijstand.

Dat werkt bij individuele zaken goed genoeg. Het gaat echter om zaken waar grote groepen burger gedupeerd zijn. Dan is het natuurlijk aardig om als groep een advocaat er bij te halen, want de individuele kosten worden een stuk lager. Werkt doorgaans ook prima. Behalve dan dat de uitkomst van zulke zaken vaak lang op zich laat wachten en zelden tot een 100% schadevergoeding leidt. Zoals in de zaak van Dexia Lease. De mensen die aan de collectieve afhandeling meededen, moeten het met een schikking doen. Degenen die daar niet aan meededen, moeten volgens een advies van de Hoge Raad het volle pond krijgen.

Ook de kwestie van een vals spelende Staatsloterij heeft de cliënten van advocaat Morand geen cent wijzer gemaakt. Een gedragscode zou dus op zijn plaats zijn. Maar dat kan soms een vodje zijn met wel heel weinig waarborgen. Dus een wettelijke regeling is misschien beter. De deken van de Nederlandse Orde van Advocaten wordt in het Financieel Dagblad geciteerd: “Als goede voorlichting onvoldoende helpt, kan een code uitkomst bieden. Of misschien moet ook worden nagedacht over regelgeving, zoals in het verleden is gebeurd bij de colportagewet”.

In kwesties als de DSB-bank, Dexia Lease en de Staatsloterij zou eigenlijk eerst de hebzuchtige burger zich eens wat beter moeten gedragen. Excuus voor dit morele vingertje, maar er zou heel wat uit te buiten leed minder zijn geweest als men zich meer had geconcentreerd op de kleine lettertjes dan op de fictieve bergen geld. Wie er dan nu opnieuw instinkt, in de hoop dat allerlei stichtingen hun collectieve leed kunnen omtoveren in een riante schadevergoeding, moet het zelf maar weten. Wat dat oplevert? De wijsheid alweer niet wijzer te zijn geworden.

Geef een reactie

Misleiding

Misleiding

Misleiding van kinderen is al zo oud als de weg naar Rome. Eigenlijk nog ouder. Neem de oude Grieken. Plato verhaalt in zijn boek Politeia, hoe Socrates ter dood wordt veroordeeld wegens het introduceren van nieuwe goden en, jawel, het misleiden van de jeugd.
Socrates doet in het schijnproces nog een poging zijn hachje te redden en vraagt zijn rechters of hij ze met argumenten op andere gedachten kan brengen. Als antwoord vragen de rechters Socrates hoe hij dat denkt te bereiken als zij niet luisteren. De rechtbank maakt duidelijk niet voor rede vatbaar te zijn, althans niet voor de rede van Socrates. De komische filosoof mocht de gifbeker ledigen tot de dood er op volgde.

Vandaag de dag is misleiding van kinderen nog steeds dagelijkse kost. Maar gelukkig zijn er nieuwe Socratessen, die hun best doen de jeugd en hun ouders te wijzen op de vele leugenachtige verleidingen waar de mensheid aan wordt blootgesteld.

De stichting Mijn Kind Online komt op een weblog met fraaie voorbeelden van verlokkingen op het internet, die speciaal voor kinderen zijn bedoeld. Niets is reclamemakers te dol. Gratis ringtones waar dure abonnementen aan vast blijken te zitten, een europese commissie die kinderen belooft dat ze slim en sterk zullen worden als ze vis en vlees eten en grappige varkentjes die de jeugd een worst voorhouden.

Zelfs het gegeven dat kinderen nog wel eens een foutje maken bij het intikken van zoektermen, wordt uitgebuit. In Amerika is zo'n kinderlokker al veroordeeld voor het opzetten van websites met verkeerd gespelde namen van populaire kinderthema's. Wie Disney World verhaspelde, kon op zeer dubieuze sites terecht komen.

Mijn Kind Online doet nu een beroep op minister Plasterk de misleiding eens flink aan te pakken. Het valt te betwijfelen of de minister voor meer rede vatbaar is dan destijds de rechters van Socrates. Plasterk vindt het tot nu toe voldoende media en reclamemakers op te roepen tot zelfregulering. De keuze is aan hen zonder te hoeven vrezen dat de minister ze tot de gifbeker zal veroordelen.

Daar komt-ie nog goed mee weg, omdat niet de hele bevolking massaal moord en brand schreeuwt bij welke praktijken van misleiding dan ook. Dat doen we niet, omdat we verdomd goed weten dat we allemaal wel eens zijn misleid en zelf ook niet vies zijn van een trucje hier of een leugentje daar. Het is alledaagse gemeengoed en we gaan van onszelf natuurlijk niet zeggen dat we er slechter van zijn geworden. Dus zal Mijn Kind Online niet op zoveel steun kunnen rekenen dat Plasterk wel zal moeten zwichten en misleidende kinderverlokkingen in de ban moet doen. Er is tenslotte nog altijd de Reclame Code Commissie. Die moet ook aan het werk kunnen blijven. De stichting Mijn Kind Online meent dat die commissie wel meer regels moet krijgen om de digitale reclame te kunnen controleren.

En laten we eerlijk zijn (als dat nog mogelijk is): een leven zonder misleiding is vreselijk saai. Je moet er toch niet aan denken dat we een wereld krijgen waarin we niet meer kunnen genieten van goochelaars, waar geloof in goddelijke wonderen zijn verboden is, waar hopen op een berg geld geen enkele kans meer maakt en het hiernamaals slechts een hilarische mucical van Joop van den Ende is.

Toch ben ik wel benieuwd wat voor volwassenen de hedendaagse kinderen zullen worden als ze de eerste twaalf jaar geen enkele reclame te zien krijgen. En dat ze geen sprookjes meer te lezen krijgen. En dat ze op elke vraag een eerlijk antwoord krijgen van hun ouders, ooms, tantes en onderwijzers.

Waar zou dat experiment toe leiden?

Geef een reactie