Onze welgemeende felicitaties gaan naar de zo geplaagde heer Rutte. Hij heeft de honderdste actie tegen de bezuinigingen binnen. Een niet geringe prestatie in de acht maanden dat zijn kabinet het land regeert.
Toen Rutte I in oktober vorig jaar van start ging, viel het al snel op dat er heel wat maatschappelijke onrust over straat ging. Dat houden we hier bij met de Onrustmonitor en wel omdat we graag weten of Rutte een uitstekende crisismanager zal blijken te zijn.
Vooralsnog neemt de onrust alleen maar toe, Rutte’s innemende lach ten spijt. Het moet zuur zijn tegen zo’n 144 tekenen van maatschappelijke onrust aan te kijken, terwijl het in 2010 zo rustig leek (16 acties onder Rutte’s bewind). Hier samengevat:
Wie het gedetailleerde overzicht ziet (in dit exceldocument) heeft ongetwijfeld een aantal vragen. We zetten ze op een rij, met de antwoorden erbij.
1. Ik zie vooral lokale acties tegen gemeentelijke bezuinigingen. Wat heeft dat met Rutte te maken?
In de Onrustmonitor zijn alleen de acties op gebied van cultuur, natuurbeheer, passend en hoger onderwijs, en de sociale werkvoorziening rechtsreeks aan Rutte geadresseerd. Het klopt dat de meeste overige acties tegen het lokale bestuur zijn gericht, als protest tegen bezuinigingen op de brandweer, bibliotheken, buurthuizen, sport- en kunstverenigingen, etcetera.
Dat heeft wel alles met Rutte I te maken. Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2010 begonnen de kersverse colleges van B&W hun begrotingsplannen te formuleren. Nog amper klaar of volop bezig daarmee, werd 3 maanden daarna duidelijk met welk kabinet het land het moest gaan doen. Los van de bezuinigingen die de gemeenten al invoerden, tengevolge van de crisismaatregelen onder Balkenende, deed men er nu een schepje bovenop. Men besefte dat onder Rutte I nog meer ingeleverd meot worden. De bezuinigingen van Rutte werden door talloze gemeentebesturen als argument genoemd, om hun stevige bezuinigingsbeleid in de gemeenteraden te verdedigen.
2. Okee, maar die groei van arbeidsconflicten hebben toch niets met de arme man van doen?
Helaas wel. Op een enkel conflict na dat echt alleen berust op een meningsverschil tussen de werknemers en de werkgever (het ontslag van een enkele collega bijvoorbeeld), hebben alle andere acties te maken met vastgelopen cao-onderhandelingen en afslankingsoperaties. Een rechtstreeks gevolg van de crisis èn de oproepen van minister Donner de lonen te matigen en zeker de pensioenregelingen te versoberen.
De crisismaatregelen, onder Balkenende opgezet en voortvarend overgenomen door Rutte, helpen (nog?) niet. Ondanks een licht aantrekkende economie, werkt het kabinet harder aan de fikse bezuinigingen, dan aan de Crisis- en herstelwet. Reden voor werknemers en hun vakbonden niet zomaar akkoord te gaan met elk mager cao-bod of rammelend sociaal plan.
Bovendien: Rutte beloofde dit prachtige land aan de burgers terug te geven. Logisch dat mensen iets moois verwachten, in plaats van aanvallen op hun portemonnee en banen. Daar worden de mensen onrustig van.
3. En die overige maatschappelijke acties dan? Je kunt Rutte toch niet alles in de schoenen schuiven?
Was het maar waar. Zoveel rumoer gun je zo’n sympathieke man niet. Toch hebben acties tegen een nieuwe kerncentrale, tegen de uitlevering van Ron Gongrijp (Wikileaks-affaire), tegen oneigenlijk gebruik van het bsn-nummer (privacy), tegen slechte ouderenzorg en tegen bombardementen in Libië alles met de opstelling van Rutte I te maken.
4. Alles goed en wel, maar wat heeft het voor zin acties te voeren. Ze helpen toch niet?
Dat is maar gedeeltelijk waar. In diverse gemeenten zijn besluiten teruggedraaid of worden heroverwogen Waarmee een aantal bibliotheken, buurtcentra, kinderboerderijen en een gemeentelijk loket gered zijn. Ook zijn hier en daar toezeggingen gedaan minder te bezuinigen op muziekverenigingen of sport- en recreatievoorzieningen.
Op landelijk niveau heeft Rutte besloten de bezuinigingen op hoger en passend onderwijs uit te stellen. Evenals de btw-verhoging op concert- en theaterkaartjes. Nadat militairen talrijke acties bij de kazernes voerden en een mars naar het Malieveld hielden, willen de coalitiepartijen VVD, CDA en PVV nu dat de bezuinigingen op Defensie opnieuw besproken worden.
Dat Rutte I desondanks denkt door te kunnen gaan op de ingeslagen weg, heeft alles te maken met wat Bas Heijne in een NRC-column schrijft: “We zijn te genuanceerd voor radicale opstandigheid. Met ons valt te praten”.
Over al die los van elkaar gevoerde acties: “Er is nog iets: het ontbreken van een besef van gezamenlijkheid. Dat de defensiecultuur wordt afgebroken kan de kunstenaars niet schelen; dat de kunsten aan hun eigen broekriem worden opgehangen, zal de militairen worst wezen. Daar wordt handig gebruik van gemaakt”.
De verdeel en heerstactiek werkt prima. Zeker als de uitvoering van de bezuinigingen vooral op de gemeentelijke bordjes wordt gelegd. Maar als al die acties samenkomen en van het Binnenhof het Nederlandse Tahrirplein maken, zou het kabinet wellicht op andere gedachten gebracht kunnen worden.