In popmuziek wordt flink gejat. Dat is lang niet altijd met voorbedachte rade. Simpele, toegankelijke muziek ontkomt er niet aan dat riffjes, akkoordenschema’s en zanglijnen al gauw op iets  lijken dat je eerder hebt gehoord.  Bovendien kent elk genre zo zijn eigen stijlregels, waardoor songs sterk overeenkomstige elementen bevatten. En dan speelt de geschiedenis ook een rol. De songwriter die zit te zwoegen op een nieuwe compositie, zal niet alle teksten, akkoordenschema’s, riffjes en solo’s paraat hebben en niet snel doorhebben dat zijn nieuwe hit grote gelijkenis heeft met welk ander liedje dan ook.

Bewust jatten is ook niet ongebruikelijk. Denk aan de vele covers, oude songs in een nieuw jasje. En er wordt veel gebruik gemaakt van wat men in de serieuze kunsten ‘citeren’ noemt. In r&b, hiphop en rap is dat zelfs een hele cultuur geworden. Zowel in de teksten, als in de muziek en in de beeldtaal (de clips) wordt lustig geciteerd en gesampeld. Nu dreigt een van de r&b-iconen aangeklaagd te worden wegens plagiaat.
Het nieuwe nummer Countdown van Beyoncé, dat conform de r&b-traditie stijf staat van de citaten, wordt verdacht van plagiaat. Het Belgische nieuwsblad De Morgen stelt dat in de clip fragementen worden geplagieerd uit de balletvoorstelling ‘Rosas danst Rosas’, van Anne Teresa de Keersmaeker. Als bewijs zet het nieuwsblad een aantal fragmenten uit de clip, naast scenes uit de voorstelling. Het nieuwtje wordt ondertussen flink ‘geciteerd’ in andere media.

Beyoncé weet waar de bedoelde danspasjes vandaan kwamen. Al voor de clip uitkwam vertelde de co-regisseur van de clip, Adria Petty. aan MTV News hoe de clip van de grond kwam. “I brought Beyoncé a number of references and we picked some out together. Most were German modern-dance references, believe it or not. But it really evolved”, verklaart Petty.
MTV News laat verder zien dat Anna Teresa de Keersmaeker niet de enige is die wordt geciteerd. De clip is een aaneenschakeling van verwijzingen naar dansgeschiedenis, film, beeldende kunst en muziek. Danspasjes en bewegingen van Audrey Hepburn, Fred Astaire, Josephine Baker komen voorbij. Citaten uit dansfilms als Flashdance en Fame passeren de revue. Er zit een verwijzing in naar het ballet Glass Pieces (op muziek van Phillip Glass).

De beeldtaal van Beyoncés clip refereert ook aan films als Blow Up en de beeldende kunst van Andy Warhol en Piet Mondriaan. MTV News zette het allemaal op een rij. De clip kan ook worden gezien als een hommage aan de geciteerde bronnen. Bronnen waaraan ook de hedendaagse popcultuur schatplichtig is.
Dat sommige critici twijfelen aan eerbare bedoelingen van Beyoncé, komt misschien door het feit dat in de clip geen verklaring is opgenomen dat het hier om een eerbetoon gaat. Geen tekst in intro of aftiteling, waar dank wordt uitgesproken aan Beyoncés grote voorbeelden.

Als het tot een serieuze aanklacht komt dan zal uitgezocht moeten worden of Beyoncé de grenzen van het citaatrecht heeft overschreden. Zakelijk gezien zullen de vertegenwoordigers van Beyoncés imperium en van Anna Teresa de Keersmaeker er wel uitkomen.
Artistiek gezien is het jammer dat het tot rellerig rumoer komt. Hier hadden de culturele verschillen tussen de artistieke milieus overbrugd kunnen worden. Anna Teresa de Keersmaeker had kunnen weten dat r&b louter copy-and-paste cultuur is. Beyoncé had kunnen weten dat commerciële kunst de opbrengsten van  geleend materiaal moet delen, ook met non-commerciële kunstbroeders- en zusters.

Maar bovenal: hier hadden dansers elkaar kunnen begrijpen. Iedereen is schatplichtig aan iedereen. De moderne dans komt niet uit de lucht vallen, maar is het resultaat van een lange geschiedenis. De clip van  Beyoncé mag gezien worden als een ode aan een tijdsgewricht en een hommage aan de voorbeelden waar zij haar bestaan aan te danken heeft.
Dat het, naar mijn smaak, een oppervlakkig, muzikaal oninteressant en absoluut niet vernieuwend produkt is geworden, doet er niet toe. Beyoncé had haar citaatkunst wel wat explicieter duidelijk mogen maken aan haar fans. Want wie kent tegenwoordig nog de geschiedenis uit het hoofd?