Tag archieven: cultuur

De huwelijkse staat der Nederlanden

De huwelijkse staat der Nederlanden De huwelijkse staat moet overeenkomen met de staat der Nederlanden. En dus gaan we polygame huwelijken streng aanpakken, aldus minister Hirsch Ballin in een brief aan de Tweede Kamer.

In het persbericht wordt de nadruk gelegd op de huwelijkse gewoonten die hier gelden, tegenover de gewoontes die in sommige andere landen gelden. De vreemdeling, een bekende term voor een mens uit enig ander land, mag zich hier vestigen, maar zijn of haar huwelijkse tradities achter laten. Een van de redenen die wordt genoemd: “Polygamie blijkt daarnaast vaak een aanwijzing voor onvrije partnerkeuze en huwelijksdwang”.

Om vervolgens twee dingen er aan toe te voegen: het polygame huwelijk, gesloten vóór de aanvraag voor bestendig verblijf in Nederland, zal worden erkend. En: “de getalsmatige omvang van het probleem is bijzonder klein: minder dan 0.01 procent van de Nederlandse bevolking. Een deel daarvan betreft bovendien geen bewuste polygame huwelijken, maar zijn van tijdelijke aard doordat een tweede huwelijk is aangegaan terwijl de ontbinding van het eerste huwelijk naar Nederlands recht nog niet is erkend”.

Ofwel, we hebben het eigenlijk nergens over. Behalve dan dat de kwestie ook anders bekeken kan worden en Hirsch Ballin de plank op nog een andere manier de plank misslaat.
Zeker, polygame huwelijken waarbij sprake is van dwang of ongelijke rechten tussen de meerdere partners, zijn geen fraai voorbeelden van mooie verbintenis. Maar dat komt zelfs vandaag, ook voor bij monogame huwelijken. Een vorm van dwang is dat, binnen streng christelijke culturen, jongeren gedwongen worden te trouwen als een jongen een meisje zwanger schopt. En over ongelijkheid tussen partners kunnen we ook vandaag, nog steeds heel wat boekjes opendoen.

Polygamie kan echter ook een oplossing zijn voor mensen die lijden, wegens het niet kunnen verkrijgen van een levenspartner.
Om te beginnen is er nog steeds een vrouwenoverschot en ten tweede: er zijn nog altijd meer ongehuwden dan gehuwden (zie de CBS-gegevens in deze excelsheet). Je zou van Hirsch Ballin eerder maatregelen verwachten om het aloude idee van ‘het gezin als hoeksteen van de samenleving’, een stevige impuls te geven.

Wat het vrouwenoverschot betreft: ik heb wel eens wat vrouwen horen verzuchten dat alle leuke mannen al bezet zijn. Een argument dat ook voor andersom kan gelden. Wie “leuk” is. Ligt natuurlijk beter in de relationele markt. Sta je polygamie toe, dan kunnen alle leuke mensen met meerdere partners in zee. Heel wat leed opgelost.
Daarbij, een Russische politicus, wiens gedachtegoed ik overigens niet deel, meent dat het ook een bijdrage kan zijn de nadelen van de vergrijzing te verlichten.

Maar daar zul je Hirsch Ballin nooit over horen. In plaats meer wettelijke ruimte te maken voor keuzevrijheden van de mensen zelf, is het huidige voorstel vooral gericht op het rotsvast verankeren van culturele codes die alleen tot Hirsch Ballin en de zijnen behoren.

Jaar van de teruggave?

Jaar van de teruggave? Urk krijgt zeven schedels terug, die in of rond 1877 door een Hilversumse arts uit hun kerkhof werd gejat en aan het Utrechtse Universiteitsmuseum werden gegeven voor onderzoek. In juli moest het Leids Universitair Medisch Centrum al een koninklijke schedel teruggegeven aan Ghana.

Het gaat hier om menselijke resten waarvan de verre nabestaanden menen dat een museum geen geschikte laatste rustplaats is. In maart schreef ik hier het een en ander over de ethische kanten van sommige museumstukken. Niet alleen de menselijke resten staan regelmatig ter discussie, ook gebruikelijk museumwerk als schilderijen of beeldhouwwerk worden wel eens teruggevraagd door mensen die menen de onder dubieuze omstandigheden van hun bezit te zijn beroofd.

Zo is er in de 2e Wereldoorlog aardig wat kunst gestolen of onder dwang opgekocht van joodse verzamelaars. De nabestaanden van kunstliefhebber Hans Ludwig Larsen krijgen twaalf schilderijen terug. De restitutiecommissie, een adviesorgaan van de regering, meent dat de schilderijen onvrijwillig in Duitse handen zijn gekomen. Diverse Nederlandse musea moeten nu het spul inleveren. Niet voor noppes, want de nabestaanden moeten er wel ruim 325 duizend euro voor betalen.

Niet iedereen krijgt zijn spulletjes van sacrale of kunstzinnige waarde terug. Wereldwijd lopen er tal van zaken, die nog op een oplossing wachten.
De Grieken hebben het aan de stok met de Britten en willen de
Elgin marbles terug. Marmeren ornamenten, die ooit aan de Akropolis hingen, maar sinds 1816 in bezit zijn van het British Museum. Tot op heden vangen de Grieken alleen maar bot.

Katholieken hopen dat de paus het deze week in Tsjechië voor elkaar krijgt de kerkelijke goederen terug te krijgen, die ze onder het communistisch bewind zijn kwijtgeraakt. Tot nu toe nog nooit gelukt. Een ander voormalig communistisch land, Vietnam, weigert het gewoon. “Het Vaticaan kan geen aanspraak maken op eigendommen in Vietnam“, volgens de Vietnamese premier. “In ons land is er geen enkele eigendom van een godsdienst van een vreemd land“, zo stelt hij.

Nu zij die kerkelijke goederen vaak vernietigd en al helemaal niet in een museum terechtgekomen. Voor al wat wel in museale collecties terecht is gekomen, bestaat een ethische code, die leidraad kan zijn bij verzoeken om teruggave. Bepaalde onderdelen van die code zijn betrokken in de beslissing de Urker schedels terug te geven, maar wel in de vorm van een compromis tussen de Urker gemeenschap en het Utrechts Universiteitsmuseum. De schedels worden niet diep onder de grond gestopt, maar in een bovengrondse kist, zodat eventueel later onderzoek mogelijk blijft.

Op de website museumethiek.nl staan meerdere casussen, waar je over mee kan discussieren of hier nou de grenzen van ethiek worden overschreden of niet. De kwestie van de Urker schedels is inmiddels opgelost. Over de Elgin marbles wordt dus nog getwist en kunst die in oorlogstijden van eigenaar is gewisseld, komt soms wel, soms niet terug in handen van de rechtmatige verzamelaars.

Wordt dit het jaar van de teruggave? Wat zal er nog meer volgen na de hoofden en de schilderijen? Moeten de mummies terug naar Egypte en de veenlijken terug naar Drenthe? En moeten de schilderijen van oude Nederlandse meesters ook niet eens opgevraagd worden door de Nederlandse overheid? Mag een Vermeer gewoon in Oostenrijk blijven hangen?

Of vindt u uw overgrootvader van zulk cultureel belang, dat zijn hoofd of zijn schilderij voor een breed publiek tentoongesteld dient te worden?

Ambassades en cultuur

anmbassade muur

Wat hebben ambassades met cultuur te maken? Niks, zeggen sommigen. Ambassades zijn alleen een soort handelshuizen en politieke dependances. Alles, zeggen anderen. Ambassades zijn de sluizen waardoor een cultuuruitwisseling stroomt. Ken je elkaars cultuur niet, dan komt er van handel en politieke uitwisseling ook niks terecht.
Een overzicht van recent nieuws waar ambassades met diverse culturele uitingen te maken kregen. Van muziek tot architectuur. Van kleding tot zondagsvertier.

10 maart – architectuur: De kersverse Nederlandse ambassade kreeg de China Award toegewezen.
Het gebouw valt op door een lange muur. De “manier waarop het metselwerk van de muren in de klassieke, lokale stijl van Peking met moderne materialen is gecombineerd tot een elegant en eigentijds ontwerp”, sprak de jury zo aan dat ze tot de prijsuitreiking zijn over gegaan.

11 maart – kleding / volkscultuur: Ambassades komen soms zelf in actie. De Noorse ambassade in Berlijn spant een proces aan tegen een winkel in Berlijn die kleding van het merk Thor Steinar verkoopt. Daarop staan Noorse symbolen die door neonazi's worden gebruikt voor hun propaganda. De winkel heeft de deuren inmiddels gesloten.

12 maart – muziek / beeldende kunst: De Belgische ambassade in Litouwen moet het binnenkort misschien doen zonder een borstbeeld van Frank Zappa. De ambassade ligt aan een wat desolaat pleintje en de Zappa-fans in Vilnius vinden dat een wat respectloze plaats voor de grote meester van 'humor-in-music'.
Mocht het beeld worden verplaatst, dan kunnen de belgen natuurlijk een vergunning aanvragen om een standbeeldje van Eddy Wally te plaatsen. In Litouwen is men namelijk niet te beroerd om buitenlandse artiesten te eren.

13 maart – cultuurverschillen: De Nederlandse ambassade in Beiroet sluit het pand voor twee dagen. Men vreest voor de veiligheid omdat er demonstraties zijn aangekondigd. En wat wil nu het geval? Het heeft deze keer niks met cultuur te maken. Althans, niet met cinematografie. Het heeft wel alles met cultuurverschillen te maken. De pro-Syrische oppositie ging de straat op om te demonstreren tegen de pro-westerse regering.
Dat hardnekkig vasthouden aan eigen culturele verworvenheden lijkt mooi, maar wat een ellende dat wereldwijd al heeft veroorzaakt.

14 maart – alweer muziek en kleding: Zingende zeehonden verzamelen zich bij de Canadese ambassade om tegen het bont knuppelen van hun kroost te protesteren.

15 maart – architectuur: Medewerkers van de Britse ambassade in Congo verrichtten het nodige reatuaratiewerk aan een een gebouw, waar poliopatiënten worden begeleid.

16 maart – zondagsbeleving: En toen vond er een fraaie culturele uiting betreffende de zondagsrust plaats. Demonstranten hingen aan het hek van de Chinese ambassade om duidelijk te maken dat China met zijn handen van Tibet af moet blijven. Wie de journaalbeelden heeft gezien, weet dat hierbij een klein chinees muurtje sneuvelde.
Ondankbare nederlanders eigenlijk. Krijgen ze een prijs voor een muur in Peking, slopen ze er hier eentje.

Maar goed, zoals je ziet: er gaat geen dag voorbij of er is wel een ambassade in het nieuws. Ambassadeurs hebben hun handen vol aan culturele uitwisselingen. Het moet een uitdagende baan zijn om tot het corps diplomatique te behoren. Het werk beperkt zich al lang niet meer tot het invliegen van verse haring en nederlandse kaas, waarmee men overal ter wereld de koninginnedag viert. Nee, alle zeilen moeten worden bijgezet om uit te leggen hoe de nederlandse filmwereld in elkaar steekt. Of hoe cultuurverschillen leiden tot divers vlagvertoon, symbolische klederdracht en opvattingen over bakstenen muurtjes.

Daar waar een muur van cultuur de uitwisseling hindert, moeten de diplomaten steeds vaker terugvallen op hun bhv-kursus en weten waar de brandblussers hangen en hoe het ontruimingsplan werkt. Het is eigenlijk nog een wonder dat de regering over voldoende diplomaten beschikt.