Beter een half ei dan een lege dop. Met die boodschap werden we vroeger opgevoed als krappe tijden tot zuinigheid leidden. Of, als er geklaagd werd over een schaars gedekte tafel, dienden we toch eens te denken aan al die mensen die het zoveel minder hadden dan wij.

En omdat in elk klein burgertje de kiem zit van een verwende kapitalist, reageerden we vaak verongelijkt met een: “Nou, dan gaan die mensen toch naar de markt?!”. We hadden ergens iets over marktwerking opgepikt. Dat marktwerking de oplossing voor alles was. Maar wat weet een zesjarige snotneus daar nou van?

Ruim 50 jaar later snap ik er nog steeds weinig van, maar we hebben nu veel meer informatie en begrijp ik het CBS-bericht van vandaag veel beter: Eieren alsmaar duurder.
Bij het boodschappen doen was ik al een keer geconfronteerd met een leeg schap, dat normaal gesproken tjokvol eieren stond. Eieren zijn ineens schaars. En dus zijn ze duurder. Logisch. De mantra ‘schaarste = duurder’ zit er goed ingeheid.

Maar waarom heeft een welvarend land ineens een schaarste aan eieren? Dat is de schuld van mislukte EU-samenwerking en het gegeven dat we een betere wereld voor legkippen willen.
Binnen de EU moet elk land de vreselijke legbatterijen sluiten. Duitsland was daar snel mee, maar had daardoor wel ineens te weinig eieren om iedereen van omeletten te voorzien. Dat heet een gat in de markt. De Nederlandse eierproducenten vulden dat gat en exporteerden massaal onze eitjes naar de buren. Gevolg: nu hebben wij te weinig eieren om alle monden mee te voeden. Dus niet alleen lege schappen. Als er wel een eitje is, dan kosten ze nu 11 procent meer dan vorig jaar.

Duitsland had gewoon tot 2012 moeten wachten met het sluiten van de legbatterijen. In 2012 moet elk Europees land de legbatterijen moeten sluiten. Of onze regering had moeten ingrijpen. Leuk dat de Duitsers zo snel zijn met het nakomen van afspraken, maar de consequenties moeten ze zelf maar nemen. Onze eitjes, blijven onze eitjes. Dan hoeven de prijzen ook niet omhoog, wat weer belangrijk is om de burger tevreden te houden. Er moet namelijk nog flink worden bezuinigd en dat gaat de burger wel betalen.
Maar de regering legt de eierexport niet aan banden, want dan help je de hele marktwerking om zeep. We zijn geen communisten!

Nu kunnen we in ons gelukzalig leventje wel een paar dagen zonder een eitje. De andere schappen in de supermarkt zijn afgeladen met veel en nog steeds betaalbaar spul. Rijst uit Azië bijvoorbeeld. Voor de mensen die het daar voor ons maken veel te duur. Omdat wij hier van de een op de andere dag rijst op biologische verantwoorde wijze zijn gaan telen, er dus schaarste optrad en we daarom die rijst importeren?

Nee. Dit is weer een ander marktmechanisme. In Azië werken ze hard op de rijstvelden. Hard werken was ook zo’n redenering waar wij mee grootgebracht werden. Wie hard werkt, zal het goed gaan. Nou, dat klopt. Ik werk hard en verdien genoeg om rijst en zelfs een wat duurder eitje te betalen. Ik begrijp steeds meer van marktwerking en hard werken, de pijlers van onze welvaart.
Ik begrijp alleen nog steeds niet goed waarom het niet opgaat voor de werknemers op de rijstvelden. Oh, wacht even. De rijst wordt vanuit Azië hierheen geëxporteerd. Dus daar schaarste, dus daar duurder, dus daar een probleem.

Nou, het dubbeltje is gevallen en ik kan weer over tot de orde van de dag. Dat wil zeggen: nog harder werken, zodat ik nog meer verdien en nog meer rijst kan eten. Kunnen ze in Azië meer rijst telen, zodat ze meer verdienen en hun eigen dure rijst kunnen betalen. Zo helpen we allemaal de marktwerking een handje.

Toch knaagt er iets. Bij de Aziaten is dat de honger, hier is dat het geweten. Dat knaagt des te harder, omdat het ei van Columbus me niet te binnen schiet. Behalve dan, dat ik wel begrip kan oopbrengen als er wel wordt ingegerepen. Bijvoorbeeld door de export alleen toe te staan voor alles wat een land nog over heeft, ná voeding van de eigen monden. Maar dat is dan weer protectionisme. Het eerste de beste Aziatische land dat daartoe overgaat, kan rekenen op wereldwijde tegenmaatregelen, waar ze ook niet beter van worden.