Tag archieven: pgb

Helpers weg, volgende ronde!

helperWie had gedacht dat in zo’n snel tempo vroeger alles beter zou worden? Normaal gesproken gaat daar minstens een generatie overheen, maar Rutte I krijgt het in een paar maanden voor elkaar. Nu al kijken we met weemoed naar wat we vandaag nog hebben, in de wetenschap dat we het morgen kwijt zullen zijn.

Zijn we zo verwend dat we niet eens meer weten hoeveel beter het lang geleden was? De gouden tijden waarin we oma tot haar dood toe thuis verzorgden. De tijden waarin ongelukkige Japie, getroffen door polio, opgevangen werd door de enige hulpverlener in de wijde omgeving, oom agent, als hij weer eens met die malle beentjes van hem ergens in was blijven hangen.
De tijd waarin de dokter bij een hoestaanval van opa, een veel beproefd recept voorschreef: we kijken het nog even aan. Een maand later, op de begrafenis, was de dokter een hele steun, toen hij troostend sprak: dat is weer een hele zorg minder.

We waren niet rijk.. We hadden niet eens televisie. Maar de zorg was goed geregeld. De bijstand bestond uit burenhulp. Psychiatrische hulp kreeg je van een wijze oom: doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. In tijden van nood had je persoonsgebonden budgetten in de vorm van voedselbonnen.
Veel meer kon de overheid ook niet voor ons doen. De overheid had het al druk genoeg met de werkverschaffing. Hele bossen legden we aan, complete kanalen groeven we uit. Dat was een goed idee van de overheid, anders zou de verstrekking van voedselbonnen veel te duur zijn geworden. Het versterkte ook de saamhorigheid in de samenleving. Je zag werkloze ingenieurs naast even werkloze fabrieksarbeiders de spades hanteren en elkaar voorzien van begeleidende ondersteuning. De ingenieur wist hoe je onder welke hoek je de spade het beste in de grond kon steken, de arbeider wist hoe je de greep moest vasthouden om blaren te voorkomen.

Het moeten die gouden tijden zijn, die Rutte I voor ogen heeft om dit prachtige land weer terug te geven aan de hardwerkende burgers. Maar dan ook alleen aan dat ijverige deel van het volk. Op één uitzondering na: de hardwerkende hulpverleners. Ze doen natuurlijk puik werk, waarvoor dank, maar het heeft helaas de verkeerde effecten. Dat werkt zo (beknopte weergave van een liberale economie): op de markt van vraag en aanbod, is het pompen of verzuipen. Daartussen zit de aanzuigende werking. Geen probleem als dat leidt tot een groeiende verkoop van iPhones (hoeveel heeft u er al?), wel een probleem als de AWBZ en de pgb’s even succesvol zijn.

Als dat marktmechanisme onbedoelde effecten sorteert, dan schakelen we over van liberalisme naar communisme. Ofwel: hard staatsingrijpen. Vroeger, nog niet zo heel lang geleden, heette dat de vermaledijde bemoeienis van de linkse kerk. U ziet: vroeger was niet alles beter. Nu wordt staatsingrijpen  verkocht als ‘het land er weer bovenop helpen’.
De maatregelen zijn zo simpel, dat we ons wel voor de kop kunnen slaan, dat we er zelf niet op gekomen zijn. Minder mensen in de bijstand? Gewoon minder bijstand verstrekken. Minder dure hulpverlening? Gewoon minder geld in de AWBZ-ruif stoppen. Want dat prikkelt. Het prikkelt mensen die niet kunnen werken en daarom niet weten wat werken is. Het prikkelt ze uit de negatieve spiraal te treden. Mensen die al lang de handdoek in de ring hebben gegooid, omdat ze niet kunnen werken en waar geen werk voor is, denken ineens: ‘Hé, laat ik eens gaan werken’.

En Rutte I zei dat het goed was: helpers weg, volgende ronde!

Teveel uitkeringen?

werkloosHet is mooi dat de regering zoveel mogelijk mensen van een uitkering af wil helpen. Je hebt al gauw het stempel van niksnut en de regering wil natuurlijk opkomen voor al die hardwerkende Nederlanders, die om uiteenlopende redenen zonder werk zitten. Er mankeert niets aan het sociale gezicht van Rutte I. Toch even twee gevalletjes, die vragen oproepen.

Gevalletje 1: De regering baseert zich natuurlijk op cijfers. Ministers hebben het veel te druk om elke dag het land door te fietsen en zelf het aantal werkenden en werklozen te turven. Daar hebben ze hun ambtenaren voor (nog wel).
Het CBS verzamelt cijfers en soms gebruikt de regering die ook. Het CBS ziet de werkloosheid dalen. Dat is geen reden voor het kabinet iets minder voortvarend te zijn, want elke werkloze is er natuurlijk één teveel. En ja, de werkloosheid mag dan dalen, er zijn wel weer achtduizend bijstandsuitkeringen bijgekomen (pdf). In totaal zo’n 315.000 bijstandsuitkeringen.
Het CBS houdt ook de totale werkloze beroepsbevolking bij en het aantal WW-uitkeringen. Breng deze gegevens bij elkaar en wat zien we dan?

uitkeringen


Meer uitkeringen dan werklozen? Dat zullen dan wel die Wajongers zijn. Nee, dat waren er 195.520. De WAO’ers misschien? Ook niet, want dat zijn er ruim 488 duizend. Dat verschil bij het CBS kan dus niet komen van de overige uitkeringen.
Zou de regering misschien door deze cijfers overtuigd zijn van het idee dat er zoveel mensen onterecht een uitkering genieten? Of heeft de regering dat idee dankzij een rekenfoutje van het CBS?

Gevalletje 2. Het rumoer rond de nieuwe wet Werken naar Vermogen en de bezuinigingen op de sociale werkvoorziening en de pgb’s (persoonsgebonden budget).
Die nieuwe wet wordt alvast wat gepromoot op de website Werken naar Vermogen.nl. In een fraaie samenvatting (pdf), wordt op bladzijde 24 reclame gemaakt voor hoe je met een pgb leuk werk kan krijgen. Citaat: “PGB geeft Wsw’ers iets heel belangrijks: keuzevrijheid. Het geeft je de mogelijkheid om bij een gewone werkgever te werken in plaats van een sw-bedrijf. Een echte baan dus, waar mensen met een arbeidsbeperking voor vol worden aangezien”.

De gehandicapte in kwestie werkt in een hotel. U snapt wel dat iemand die in een hotel kan werken, niet voldoet aan het criterium: zo zwaar gehandicapt dat men voor een verpleegtehuis in aanmerking komt. Met dat criterium wil Rutte I het aantal pgb’s terugdringen. Want ook dat is een paar uitkeringen teveel. Maar ook het aantal mensen in de sociale werkvoorziening moet omlaag. Degenen die eruit moeten, zullen dat dus niet met behulp van een pgb’tje kunnen doen. Hoe moet dat als Rutte I de gemeenten hun sw-budgetten inhoudt, als ze het Bestuursakkoord weigeren te tekenen?
Is er een deskundige in de zaal die dit raadsel kan oplossen?

Pgb weg ermee?

pgbHet lijkt op zich een gezonde redenering: als iets alsmaar duurder wordt, dan ga je er in snijden. Kosten kunnen een irritant gezwel zijn, dus is het verstandig het mes erin te zetten. Het PGB (persoonsgebonden budget) is zo’’n gezwel, vindt kabinet Rutte.

Twee berichten. Eerst een uit de Volkskrant van maart 1998.
“Het pgb moet juist op veel grotere schaal worden ingevoerd en beschikbaar zijn voor alle cliënten die daarvoor kiezen, is hun  advies. De ingewikkelde, op controle gerichte administratieve regelingen, die een drempel vormen voor hulpvragers en hulpverleners, moeten worden vereenvoudigd. 'Het is aardig om te zien dat de cliënten met hun pgb meer en vaak ook hoger gekwalificeerde hulp weten te realiseren dan ze in natura zouden hebben gekregen',constateert Miltenburg. 'Het is goedkoper voor de verzekeringskas. Met een PGB ben je beter af”.

Zo luidde een advies van het Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen (ITS) aan de Ziekenfondsraad.
En nu kan de Volkskrant melden waarom het kabinet het mes zet in de pgb’s: “De regeling was ooit bedoeld om patiënten beter te kunnen bedienen die ontevreden waren over de kwaliteit van zorg die ze kregen van logge zorginstellingen. Nu blijkt dat de pgb's vaak worden aangevraagd door mensen die nooit eerder zorg hebben ontvangen van een instelling en daar verder ook geen belangstelling voor hebben. Anders gezegd: Zorg die voorheen gratis werd geleverd door bijvoorbeeld familie, vrienden of buren, wordt nu vergoed via het pgb”.

Zorg die voorheen gratis werd geleverd? Krijgen mensen met een beetje kiespijn dan een pgb? Krijgen ouders met een bedplassertje een pgb? Dat zal toch niet?
Alleen mensen die recht hebben op verblijf in een zorginstelling, komen in aanmerking voor een pgb, zei staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten. Daarmee suggereert ze dat er nu mensen een pgb krijgen die niet zwaar genoeg getroffen zijn door een of andere ziekte of letsel.
Het kan zijn dat de criteria wat zijn verruimd onder de kabinetten Balkenende. Dat was dan omdat men er heilig van overtuigd was dat het zou bijdragen aan vermindering van de zorgkosten.

Nu gaat het kabinet Rutte duizenden mensen uitsluiten van de pgb’s. Dan worden de kosten van de AWBZ wat kleiner. En hoe komen die mensen dan aan de zorg die ze nodig hebben? Van de thuiszorg?
De maatregel moet in 2014 van kracht worden. Slim van Rutte. Gezien het groeiende verzet tegen zijn bezuinigingen, is de kans klein dat hij een tweede termijn krijgt. Het dan volgende kabinet ziet de kosten van de thuiszorg explosief groeien en die bedenkt dan dat een deel van die zorg, onder beperkende voorwaarden, overgeheveld moet worden naar de AWBZ.

Wie de geschiedenis van de AWBZ kent (hier op dit weblog en hier in wetten), weet dat er allerlei zorg in- en weer uitgeheveld is, maar dat de kosten altijd bleven stijgen. Niet alleen van de AWBZ, maar ook van de totale gezondheidszorg.
Dan is het goed om eens te kijken naar de oorzaken en eens na te denken over welke keuzes we kunnen maken. Zo zou een keuze kunnen zijn te accepteren dat een redelijk goede gezondheidszorg peperduur is. De financiering zal dan tot stand moeten komen door op andere terreinen te beknibbelen.

Rutte moet niet denken dat hij met de pgb-maatregel het ei van Columbus heeft gevonden. Dit is het verschuiven van een probleem en zal geen cent bijdragen aan vermindering van de kosten. Het blijft overigens een raadsel waarom Rutte met een onwerkbare en bovendien impolulaire maatregel komt, die hij zelf waarschijnlijk niet hoeft uit te voeren.

Mantelzorg of dekmantel?

Mantelzorg of dekmantel? Morgen, op de dag van de mantelzorg, worden veel van de 1,6 mantelzorgers in het zonnetje worden gezet. Het “mantelzorgcompliment” zal hier en daar worden uitgereikt. De gelukkigen ontvangen 250 euro.
Staatssecretaris Bussemaker (VWS) zal ook de Nationale Mantelzorgprijs uitreiken. Die wordt toebedeeld aan een persoon of organisatie die mantelzorgers ondersteunt. De prijs: een kunstwerk en een oorkonde.

Mantelzorg begint een markt te worden. Eigen verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, naastenliefde, allemaal dekmantels die de tekortkomingen van de zorg moeten verhullen. Het eerbetoon aan de mantelzorgers is een wel erg minimaal steuntje in de rug.
Voor alle duidelijkheid: ik heb niets tegen mantelzorgers. Zorgen voor elkaar is, neem ik aan, voor de meesten van ons volstrekt normaal. Als het nodig is, doen we het zo goed en zo lang als dat mogelijk is. Waar ik wel wat tegen heb is, onder de mantel der godsvrucht, ofwel die beruchte normen en waarden, van de zorg een markt voor vrijwilligerswerk te maken.

De meeste mantelzorg, en zeker dat stukje dat voor die beloning van € 250,- in aanmerking komt, is vaak heftig werk. Soms zelfs niet te doen zonder je baan op te zeggen. Het verlies aan inkomsten kun je dan wel uit het pgb (persoonsgebonden budget) halen, maar kom je na jaren zorg wel weer aan een baan?

De ruimte voor mantelzorg gaat kleiner worden,
denkt het SCP. In een in oktober verschenen rapport stelt het SCP dat “de beleidsdoelen 'meer en langer werken' en 'meer zelf zorgen voor zieke en gehandicapte verwanten' op gespannen voet met elkaar staan”. Ofwel: wie op zijn 60e al de zorg voor een erg zieke partner op zich neemt, heeft er dankzij de AOW-plannen zomaar twee zware jaren extra bij gekregen, als de partner lang genoeg doorleeft.
Het SCP stelt ook dat “er komen daardoor meer mantelzorgers met een geringere draagkracht en een grote draaglast”, omdat in de toekomst meer ouderen mantelzorg zullen verlenen.

In juni 2009 deed de
voorzitter van de SER een aantal suggesties om de mantelzorgers het wat makkelijker te maken. Onder andere door wettelijke regelingen op gebied van zorgverlof en arbeidsduurverkorting soepeler te hanteren voor mantelzorgers. Niet alleen wat duur betreft, ook wat de achteruitgang van inkomen.
Verder pleitte hij voor uitbreiding van de openingstijden van publieke diensten, om de combinatie van werk en zorg makkelijker te maken. Helaas vergat hij te vermelden dat in dat kader de voornemens to beperking van de koopzondagen ook wel naar de prullenbak kunnen (zie ook eerder artikel op dit weblog).

Een kunstwerk, een oorkonde en 250 euro? Als de staatssecretaris de mantelzorgers echt wil belonen, dan zou ze met substantiële wijzigingen in het kabinetsbeleid moeten komen.
Laten we ondertussen alle mantelzorgers sterkte toewensen.

Geen zorg voor welzijn

EenzaamheidVeertig jaar AWBZ blijkt ook veertig jaar schuiven met geldpotjes. De SER adviseert nu rustig door te gaan met dat geschuif. Haal kosten die met welzijn te maken hebben uit de AWBZ.
Een doortastend advies? Welnee, gewoon de zoveelste schuiver om de stijgende kosten van de AWBZ in te perken.
Veertig jaar AWBZ even
op een rijtje:

In 1968 wordt de AWBZ ingevoerd. Bedoeld om langdurige zorg en kosten die niet onder het ziekenfonds vallen te verzekeren.
In 1980 wordt het kruiswerk (o.a. verplegende verzorging aan huis, zuigelingenconsult) overgeheveld naar de AWBZ.
In 1989 worden ook de psychische zorg, hulpmiddelen, sociaalpedagogische zorg, gezinszorg en de regionale instellingen voor beschermd wonen bij de AWBZ onder gebracht.
In 1992 wordt farmaceutische hulp, audiologische hulp, erfelijkheidsonderzoek en revalidatiezorg aan de AWBZ toegevoegd.

Het wordt een beetje volle boel bij de AWBZ en de kosten zijn aardig opgelopen. Kabinet Kok II maakt daar een einde aan. In 1997 wordt alles, behalve de psychiatrische zorg, weer terug gekieperd naar de ziekenfondswet. Kort na die schoonmaakactie worden bejaardenzorg, gezinszorg en kruiswerk weer teruggetakeld naar de AWBZ. Nu onder de noemer thuiszorg.

Vanaf 1998 wordt toegewerkt naar de nieuwe AWBZ. Vanaf 2003 kan zorg ingekocht worden op onderdelen. Van verpleging tot activerende begeleiding. Van thuiszorg tot ondersteunende begeleiding. Het PGB (persoonsgebonden budget) wordt ingevoerd. Zorg op maat moet zowel de cliënt tevreden stellen, als de kosten overzichtelijker en beheersbaarder maken.

In 2007 is het mis. De AWBZ blijkt veel te duur. Er moet weer wat uit. Als eerste wordt de thuiszorg overgeheveld naar de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning).
Nu, maart 2008, wil de SER dat bepaalde vormen van ondersteunende en activerende begeleiding ook naar de WMO te verhuizen. De AWBZ zou toch weer meer echte zorg moeten bekostigen: verpleeghulp, revalidatie, etc. Als mensen die zorg met meer welzijn opgetuigd wensen te zien, dan betalen ze dat zelf maar. Kunnen ze dat niet, dan mogen ze een beroep op de WMO doen.

Een voorbeeldje uit het NRC van dat dure welzijn: ondersteunende begeleiding van autistische kinderen bij paardrijles of huiswerbegeleiding. Da's helder. De hulp hebben ze wel nodig, maar is geen directe zorg. Bovendien hebben de ouders die paardrijles kunnen betalen, meestal een aardig inkomen, dus die begeleiding kunnen ze vast ook wel zelf betalen.
Ander voorbeeldje: mensen in bejaardentehuizen lopen er een stuk gezonder bij als ze ook wat persoonlijke aandacht krijgen en aan wat activtiteiten kunnen meedoen. Minder eenzaam, meer gelukkig, meer gezond.
Maar ja, activerende ondersteuning, hoort natuurlijk in het buurthuis en niet in de bejaardenzorg. Dus, goed gezien SER, laat de WMO dat maar bekostigen.

Dit advies zal bijdragen aan de stijgende zorgkosten. Zorgmanagers en personeel die ziek worden van de zoveelste verandering, die opnieuw tot reorganisaties in hun werk zal leiden en de nodige burocratische rompslomp met zich mee zal brengen.
Patiënten en cliënten die ziek worden van weer van het kastje naar de muur te worden gestuurd en opnieuw met hogere eigen bijdragen geconfronteerd worden.
En ook nu wordt niet erkend dat zorg en welzijn geld kost. Veel geld. Dus als straks de kosten voor de WMO de pan uit rijzen, moet er weer een dure adviesraad aan het werk worden gezet voor de volgende verschuiving.

De overheid maakt zich terecht zorgen om de peperdure kosten. Veertig jaar schuiven met subsidiepotjes heeft het niet goedkoper gemaakt. Dan zijn er twee opties:
1. De welzijnsstaat verklaart de gezondheidszorg failliet. Iedereen zoekt het verder zelf maar uit. Ziek zijn doe je zelf, dus je betaalt dat ook maar zelf. Een tendens die meer en meer de kop op steekt de laatste tijd.
2. De welzijnsstaat erkent dat zorg duur is en zoekt naar alternatieve oplossingen. Een wet die beperkingen stelt aan de prijzen van medicijnen en hulpmiddelen. Niet leuk voor bijvoorbeeld de farmaceutische industrie, maar die gaat niet dood van wat minder winst.
Veder gaat er nog zoveel geld om in de samenleving dat aan echte overbodige luxe wordt besteed, dat de overheid best een graai in die kas kan doen.

Dat laatste komt er natuurlijk niet van, want dat zou een aantasting van fundamentele vrijheden betekenen. Van dat idee wordt een select maar invloedrijk gezelschap zo ziek van dat de overheid bang is om tot meer effectievere maatregelen over te gaan.