Tag archieven: risicoaansprakelijkheid

Schadeclaims tegen maakbaarheid?

RisicoBen je gemeentesecretaris van een behoorlijk grote gemeente, dan voel je je al gauw een hele Piet. Als jouw gemeente gehinderd wordt bij grootse plannen, die je stad in de vaart der wereldeconomie kunnen opstoten, dan kijk je niet lijdzaam toe, maar doe je je mond natuurlijk open.

Arjan van Gils, gemeentesecretaris van Rotterdam is zo'n lefambtenaar. Zijn motto: de overheid moet niet lullen maar poetsen, niet alles dichttimmeren met regeltjes, de mythe van de maakbaarheid niet langer in stand houden. Aldus deze ambtenaar in het blad Overheidmanagement.
Om de overheid wat scherper te krijgen zou de risicoaansprakelijkheid moeten worden ingevoerd. Van Gils droomt reeds van een fikse claim tegen het Rijk, omdat allerlei vervelende regeltjes de ontwikkeling van de Maavlakte tegenhouden.

Risicoaansprakelijkheid wil zeggen dat een persoon of organisatie aansprakelijk kan worden gesteld voor schade aan derden, zonder dat er sprake is van eigen schuld.
Zo zijn ouders aansprakelijk voor de schade die hun kinderen veroorzaken, hondeneigenaren voor de beten die hun troeteltje aan de postbode toebrengen, bedrijven voor schade door fouten in hun producten en werkgevers voor de wanprestaties van hun werknemers.

Nu is een ambtenaar een dienaar der wet en geen politicus. Hij hoort het beleid uit te voeren dat de politiek verantwoordelijken maken.
De Rotterdamse hoofdklerk creƫert een opmerkelijke situatie, die een complexe juridische toestand kan opleveren. Hij spreekt zich uit over het beleid en stelt dat belanghebbenden (in dit geval projectontwikkelaars) die last hebben van overheidsbeleid, schadeclaims zouden kunnen opvoeren, op grond van risicoaansprakelijkheid.
Dat kan een kostbare kwestie worden voor de werkgever van deze ambtenaar. Volgens de visie van die ambtenaar kan de belastingbetaler dan weer een schadeclaim indienen als de belastingen verhoogd moeten worden om die claims te bekostigen.

Daar is Arjan van Gils niet bang voor. Ook de overheid moet niet bang zijn. Tegen ontevreden burgers moet een sterk leidende overheid kunnen zeggen: 'Wat u wilt, kan niet'.
De politieke richting die de gemeentesecretaris in wil, is duidelijk. Als met uitbreiding van de Maasvlakte de milieudoelstellingen niet worden gehaald, is het niet de bedoeling dat de astmatische burger naar de rechter stapt. Wel mogen de gemeente Rotterdam, projectontwikkelaars en bedrijven naar de rechter als de Maasvlakte niet het gedroomde paradijs wordt als daarmee wel die milieudoelstellingen gerealiseerd worden.

Natuurlijk mag de overheid worden afgerekend op haar beleid en prestaties. Dat zou, normaal gesproken, via de stembus moeten gaan. Maar wanneer is er sprake van schade die via de rechter moet worden verhaald?
De schadeclaim die in 2005 werd overwogen omdat burgers door de invoering van de euro
duurder uit zijn is er bij mijn weten nooit van gekomen. Een claim die de verenigde autoleasebedrijven overwegen, omdat ze verlies vrezen wegens een wijziging in de wegenbelasting, zal ook wel geen kans maken.
En zal de schadeclaim die de nabestaanden van de
slachtoffers in Sebrenica eisen van de nederlandse overheid worden toegewezen?

De geldende juridische regelingen bieden genoeg mogelijkheden om schade te claimen, ook bij de overheden. Als directe schuld kan worden aangetoond, zal een rechter een claim ook toewijzen.
Toch wordt soms een zaak niet naar ieders tevredenheid afgehandeld. De ministers die verantwoordelijk werden gehouden voor fouten in de brandbeveiliging van het
cellencomplex op Schiphol, dat in 2005 afbrandde, verschenen niet voor de rechter. Ze kozen eieren voor hun geld en stapten op. De overheid heeft geen schadeclaims betaald.

Heeft de gemeentesecretaris van de tweede grootste gemeente daarom gelijk? Moet het mogelijk zijn dat de overheid ook op risicoaansprakelijkheid kan worden aangesproken als zij in al haar maakbaarheid faalt?
En mag een ambtenaar daarover zeggen wat-ie maar wil en moet zijn werkgever (de overheid dus) voor de rechter worden gesleept als iemand van die uitspraken schade denkt op te lopen?