Categoriearchief: Codes

De gedraag-je-toch-code.

OmkopenMensen die menen over een gezond verstand te beschikken, vinden gedragscodes een merkwaardig verschijnsel. De meeste codes worden immers opgesteld om gedrag tegen te gaan, dat als vanzelfsprekend fout wordt gezien. Omkoping bijvoorbeeld.

Zo zijn blijken lobbyisten niet te beroerd politici te bestoken met gepassioneerde pleidooien. De lobby gaat soms vergezeld van een envelop met inhoud. Dat wordt als omkoping gezien.

De lobby is een vreemde hobby. Het zou eigenlijk overbodig moeten zijn. Politici worden gekozen om hun werk te doen. Tijdens verkiezingen maken ze bekend waar ze voor willen staan, maar blijkbaar denken bedrijven en organisaties dat die beloften beïnvloedbaar zijn. Maakt een politicus de beloften waar, dan het heeft hij of zij goed naar de samenleving geluisterd. Breekt een politicus de beloften, dan schreeuwen we moord en brand over de kloof tussen politiek en samenleving.

Lobbyisten gaan er dus vanuit dat politici breekbaar zijn, althans hun beloften. Ze lopen de politieke deuren plat. Nu zou een politicus kunnen zeggen: sorry, jongens en meisjes, geen tijd, ik moet mijn werk doen.  Dat blijkt zo niet te werken. Mocht je als hardwerkende burger geen tijd hebben bij een politicus te bedelen, dan kun je zelfs professionele lobbyisten inhuren.

Zowel lobbyisten als politici zijn mensen van vlees en bloed en je verwacht dus dat ze evenveel van goed en kwaad weten als elk ander mens. We weten dat de wereld zo niet in elkaar zit.
In maart werd bekend dat drie Europarlementariërs bereid bleken bedragen tot 100 duizend euro aan te nemen van lobbyisten. Dat leidde er toe dat op 1 december het Europees Parlement een gedragscode aannam, waarin strengere regels voor de omgang met lobbyisten zijn opgenomen.

Dat is niet genoeg, meent Nationale Ombudsman, Alex Brenninkmeijer. Op initiatief van de SP werd een bijeenkomst georganiseerd om het gedrag van de Europese expertgroepen op de korrel te nemen. Er zijn 896 Europese expertgroepen. ingesteld door de Europese Commissie, om adviezen over Europese wetgeving en beleid op te stellen.
Die groepen worden ook bestookt door lobbyisten, alleen is volstrekt onduidelijk hoe dat in zijn werk gaat. Het lijkt erop dat het bedrijfsleven veel vaker wordt gehoord door expertgroepen dan belangenorganisaties als vakbonden of cliëntenvertegenwoordigers.

Nou, zei de Ombudsman, dat los je op door een gedragscode voor de Europese expertgroepen in te voeren. Daarin zou geregeld kunnen worden, dat maatschappelijke belangenclubs evenveel plaats in de expertgroepen krijgen, als het bedrijfsleven.

Eerlijkheid, integriteit, betrouwbaarheid zijn geen vanzelfsprekendheden. Dat is Gods schuld. Hij schiep de mens, inclusief nieuwsgierigheid, en verbood de mens van de kennis van goed en kwaad te eten. Daar werd toch een hapje van genomen en sindsdien doen we goed en kwaad. De rest van de geschiedenis is bekend. Tien geboden, zelfs een complete bijbel vol gedragscodes. Voor de niet-gelovigen is daar een lading wetgeving bovenop gekomen.

Iedere burger en zeker elke politicus wordt geacht die wet te kennen. Maar omdat het jargon niet altijd goed begrepen wordt, is de gedragscode uitgevonden. Daar moet klip en klaar in staan wat wel of niet mag.

Wordt het niet een tijd een gedragscode op te stellen, dat zodra zo’n code nodig blijkt, een politicus heeft gefaald? Wie faalt mag een ander baantje zoeken.

Ook de kleine broertjes stalken u.

DataDat de overheid in het geniep haar burgers volgt, daar hebben velen zich bij neergelegd omdat men er op vertrouwt dat in ons soort democratie altijd verantwoording moet worden afgelegd en het in belang van ons aller veiligheid zou zijn. Big Brother is de vijand niet, Big Brother moet de vijand juist buiten de deur houden.

Vroeger liep Big Brother nog wel eens tegen de lamp. Inflitraties in clubjes als de Rode Jeugd mislukten soms omdat men de dienstdoende Broer wist te ontmaskeren. Of Broer verzamelde informatie zonder dat de bevoegde minister er iets van wist. Bijvoorbeeld  bij Edwin de Roy van Zuydewijn, wiens staatsgevaarlijkheid niet verder ging dan dat hij in 2000 het liefje van Prinses Margarita  was.

Hoe soepeltjes gaat Grote Broer tegenwoordig te werk. De eerste de beste puber die twittert dat hij de school zal opblazen, wordt binnen 24 uur na zijn mededeling in de kraag gevat. Waar Broer vroeger weken werk en ontelbare reis- en verblijfdeclaraties meer voor nodig had,  is nu in een paar uur gepiept vanachter een paar computerschermen.

Hoe geheim het ook is, we leven in de wetenschap dat het gebeurt en dat er enige controlemechanismen op staan zoals de vaste Kamercommissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Maar Grote Broer is al lang niet meer alleen. Vele kleine broeders willen alles van ons weten. Grote Broer moet nog speciaal toestemming moet vragen aan officieren van justitie, de rechter of de minister om een telefoontap of inzage in computerdata te verkrijgen. De kleine broertjes hebben het veel handiger opgelost. We kopen hun mobiele apparatuur.

En dan weten ze wanneer we bellen, wie we bellen en waar we bellen. Op de meest moderne mobieltjes kun je ook internetten. De kleine broertjes houden ook dat in de gaten. Met elke toetsaanslag weten ze wat het op het web te zoeken hebt. Er gaan geruchten dat de AIVD aan minister Teeven heeft voorgesteld van staatswege gratis i-phones aan alle burgers te verstrekken. Natuurlijk voorzien van de geheime apps, waarmee de kleine broertjes te werk gaan.

Niet alleen kunnen we met  al dan niet geheime applicaties gevolgd worden, RIFD-chips in schoenen of kleding kunnen informatie doorgeven aan Twitter of Facebook.  Leuk als speeltje, maar het betekent dat het ook naar andere bestemmingen kan worden verzonden. Naar reclamebureaus die het hebben bedacht, bijvoorbeeld.

Zijn dit soort ontwikkelingen te tegen te houden? Waarschijnlijk niet. Bescherming tegen ongewenst gebruik van ons dataverkeer vraagt om een uiterst omvangrijke en complexe regelgeving en toezicht. Zadel daar de AIVD mee op en de dienst zal moeten worden uitgebreid (weg kleinere overheid) en de dienst heeft geen tijd meer voor echte staatsgevaarlijke elementen.

Toch zijn een paar maatregelen voldoende om dit uitgebreide gespioneer aan banden te leggen. Het moet bedrijven simpelweg verboden worden geheime apps in te bouwen. En dataverkeer mag niet langer dan een paar uur bewaard blijven en moet automatisch vernietigd worden. Als bij controle blijkt dat een bedrijf zich daar niet aan houdt, dan riskeert het torenhoge boetes of zelfs intrekking van vergunningen voor gebruik van datatcentra en satellietverkeer.

Dat zal er niet van komen, want voor Grote Broer is het veel goedkoper even bij kleine broer langs te gaan. De AIVD heeft al voorgesteld vrijelijk te willen neuzen in alle telefoon- en dataverkeer. Daar heeft de dienst alleen wat aan als bedrijven verplicht worden de data langere tijd te bewaren. Zijn wij dan allemaal bij voorbaat staatsgevaarlijk verdacht?

Schoonmaakconflict voor codecommissie

DweilenRuim twee weken zijn werknemers van schoonmaakbedrijf Basita in staking, met als gevolg dat ambtenaren van de ministeries van Buitenlandse en Sociale Zaken zelf hun rommel op moeten ruimen. De stakers hebben het vooral gericht op de overheid, in de persoon van minister Kamp. Ze vinden dat de overheid voorbeeldig opdrachtgeverschap moet tonen. De bezuinigingen op de schoonmaakkosten vallen daar niet onder, stellen de stakers, want dat leidt tot banenverlies en hogere werkdruk.

In mei heeft minister Kamp de Code Verantwoordelijk Marktgedrag in ontvangst genomen. Een gedragscode die, onder andere, regelt dat bij aanbestedingen niet alleen naar de laagste prijs gekeken mag worden. Vorige week werd voor het eerst een zaak voorgelegd aan de codecommissie. Vandaag maakt minister Kamp bekend ook zijn aanbesteding door de codecommissie te laten beoordelen (brief aan de Tweede Kamer, pdf). Kamp schrijft: “Bij de aanbesteding van de schoonmaak is gehandeld volgens de uitgangspunten van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag, die toen in ontwikkeling was. De overheid heeft zitting genomen in de codecommissie en de hoofdlijnen zijn meegenomen in het aanbestedingstraject”.

We gaan er natuurlijk vanuit dat de overheid niet in de codecommissie zal zitten als de zaak in behandeling komt. Verder kunnen we de codecommissie nu al vast sterkte toewensen, want de Code Verantwoordelijk Marktgedrag (pdf) is helaas zo geschreven dat velerlei interpretaties mogelijk zijn. Neem bijvoorbeeld de richtlijnen voor goed opdrachtgeverschap (artikel 1). En opdrachtgever moet “sturen op het gunningcriterium”de economisch meest voordelige inschrijving” en  niet op “de laagste prijs”.

Je ziet Kamp al reageren voor de codecommissie: Maar voorzitter, dit is de economisch meest voordelige inschrijving! U weet ook wel dat we in economisch zwaar weer zitten. Daarom bezuinigt de overheid ook op zichzelf. Het zou onrechtvaardig zijn een paar honderd ambtenaren te ontslaan en de externe schoonmakers te sparen. Of zoiets. Eerder liet hij iets dergelijks al weten en stelde dat er minder schoonmaakpersoneel nodig is, als er ook minder ambtenaren zijn.

Knappe commissie die daar geen begrip voor op kan brengen. Maar we mogen er ook vanuit gaan dat de commissie haar werk serieus opvat en scherpe vragen zal stellen. Minister Kamp schrijft in zijn brief dat “sinds 1 september 2011 is het schoonmaakwerk bij onder andere deze ministeries aan een nieuw bedrijf gegund”.
In de  Code Verantwoordelijk Marktgedrag staat dat opdrachtgevers bij reguliere contractswisseling “rekening houden met de positie en het welzijn van de betrokken werknemers, waarbij de CAO leidend is, een overgangstijd geldt van minimaal twee maanden na definitieve gunning en tijdige en volledige informatie naar het personeel wordt gegeven”.

In de CAO voor de schoonmaakbranche staat dat de werkgever die bij een contractwisseling de opdracht binnen weet te slepen, verplicht is de werknemers over te nemen, die al op het object werken. Nou zal Basita in september wel alle werknemers overgenomen hebben van het vorige schoonmaakbedrijf, maar er dreigt nu wel baanverlies, stellen de stakers. Naar de letter van de CAO mag er misschien correct zijn gehandeld, naar het idee van goed werkgever- en opdrachtgeverschap is het toch wat bedenkelijk om bij een contractwisseling de kosten met twintig procent te verlagen. Dat kan niet zonder gevolgen blijven voor het personeel.

Het punt van “tijdige en volledige informatie naar het personeel” is ook interessant, want zo geformuleerd, is het erg rekbaar. Maar de informatie zal in ieder gevaltijdig zijn gegeven, want dat is naar alle waarschijnlijkheid precies de reden waarom de schoonmakers al vanaf augustus te keer gaan tegen minister Kamp.
Als ook maar op één van deze zaken niet correct is gehandeld, mogen we aannemen dat Basita en minister Kamp terecht worden gewezen door de codecommissie. Andere opdrachtgevers namen de zorgen van actievoerend schoonmaakpersoneel weg, door bezuinigingen op de kosten terug te draaien of volledige baangarantie te beloven,
Ondertussen lijkt Kamp zeker van zijn zaak of hij heeft handiger ambtenaren in dienst, die voor een goed verweer kunnen zorgen bij de codecommissie.

Rutte en de Maastrichtnorm

Wat is nou de oorzaak van de euro-crisis? Toen we met de euro begonnen, hebben we afgesproken dat ieders staatsboekhouding geen groter EMU-saldo dan -3.0 procent zou mogen hebben en geen hogere staatschuld dan 60 procent van het BNP (bruto nationaal product). Sommige landen hebben zich daar niet aan gehouden en de Grieken nog wel het minst. Woorden van gelijke strekking uitte Rutte in zijn toespraak op Staatsuniversiteit van Sint Petersburg, tijdens zijn bezoek aan Rusland.

Die boodschap vind Rutte belangrijk. Het is mede de reden waarom hij er zo op los wil bezuinigen. De 3 en 60-procentnormen, bekend als de Maastrichtnorm, zouden in alle tijden geldig moeten zijn. Het doel waar elk kabinet naar dient te streven. Het zijn de normen waarop elk kabinet het financiële beleid zou moeten bepalen.De Grieken hebben er inderdaad een rommeltje van gemaakt. Hoe deed en doet Nederland het? En zijn CDA/VVD-kabinetten betere schatkistbewakers dan andere kabinetten?

Rutte zit voorlopig op een gemiddeld EMU-saldo van – 4,6. Er zit wel verbetering in. Bij zijn aantreden keek hij aan tegen een EMU-saldo van -5,4 en inmiddels staat het saldo op -3,7. Nog steeds te laag, maar de meeste kabinetten wisten tijdens hun zittingsperiode het saldo verbeteren, dus waarom zou Rutte dat niet lukken? Hij is tenslotte ook nog de meesterleerling van Gerrit Zalm. Deze wist, als minister van Financiën onder Kok II en Balkenende III, in de positieve cijfers te eindigen. Met een gemiddeld EMU-saldo van respectievelijk 0,5 en 0,3 horen deze kabinetten tot de beste bewakers van de Maastrichtnorm.

Die twee kabinetten hadden wel een voordeel, die Rutte node mist. Onder Kok II werd de introductie van de euro voorbereid. Niet gehinderd door een slechte economie, wilde en kon dit kabinet dus positief afsluiten. Ook Balkenende III had het economisch tij mee, alleen betrof het hier een voorzichtig herstel van een stagnerende groei in de voorgaande jaren.
Hoe anders verliep het met het EMU-saldo en de staatsschuld onder de kabinetten Lubbers. Ondanks economische groei, kreeg Lubbers de werklozen niet aan het werk. De collectieve lasten bleven stijgen. Een verschijnsel waar Rutte op dit moment ook tegenaan kijkt.

Economische malaise hoeft trouwens geen reden te zijn het EMU-saldo te laten ontsporen. Het kabinet Den Uyl kreeg de oliecrisis over zich heen en wist desondanks de staatsschuld en het EMU-saldo binnen de perken te houden. De navolgende kabinetten Van Agt hadden het economisch niet veel beter. De staatsschuld en het EMU-tekort liepen gestaag omhoog. Pas onder Kok II en de daarop volgende drie Balkenende-kabinetten, daalde de staatschuld en bleef het EMU-saldo aardig binnen de perken.

Het ene VVD-CDA kabinet is het andere niet. Natuurlijk gaan exacte vergelijkingen mank, omdat de er andere oorzaken zouden zijn van economische tegenslag. Maar het meest is Rutte wellicht te vergelijken met Lubbers I en II. Zwaar economisch weer, draconische bezuinigingen en toch lopen staatsschuld en EMU-saldo uit de hand.

Rutte herinnerde zijn publiek in Sint Petersburg aan de Maastricht-afspraken en gaf de Grieken en passant op hun donder. Bij de Maastrichtnorm hoorde ook de afspraak dat landen die hun EMU-saldi lieten ontsporen, op boetes konden rekenen. De boete die de Grieken nu krijgen bestaat uit leningen waardoor ze nog jaren in de tang zitten van andere Europese landen.

Ruttes hulpvaardigheid voor de Grieken valt misschien te verklaren, omdat hij al op zijn klompen aanvoelt dat hij in een Lubberiaans echec beland. Neemt hij met zijn grote mond in Sint Petersburg een voorschot op een leningaanvraag, om boetes te vermijden? Zou hij dat bedoeld hebben met “Ik ben zeer beperkt in mijn beantwoordingen. Het zou ook schadelijk kunnen zijn voor onze Nederlandse inzet en ik loop het risico om de Kamer verkeerd te informeren”,

Hieronder overzichten van gemiddelde EMU-saldi en staatschulden van de kabinetten sinds 1967. Details in dit exceldocument.

EMUsaldo

 

 

 

Staatsschuld

Het vuil, de schoonmakers en hun brood

SchoonmaakactieAl acht dagen staken de schoonmakers van de ministeries Buitenlandse Zaken en Sociale Zaken Hun werkgever heeft een deal gesloten met de ministeries en wil de schoonmaakuren met 25% verminderen. De stakende schoonmakers stellen dat het dan erg lastig wordt de ministeries zuiver te houden.

Schoonmakers hebben vorig jaar, na de langste staking sinds 1933, succes behaald. Het ging de schoonmakers om een betere cao en om meer respect voor het werk en verlaging van de stijgende  werkdruk. Er kwam een loonsverhoging kwam en het respect en de werkdruk zou aangepakt worden door een gedragscode voor de branche op te stellen.
In september werd de Code verantwoordelijk Marktgedrag in de schoonmaak- en glazenwassersbranche (pdf) ondertekend door de schoonmaakbedrijven en hun klanten, waaronder de NS, Schiphol en de Rijksoverheid. Eén van de leidende afspraken in de code is dat de gunningsprijs niet het enige criterium mag zijn bij een aanbesteding. Anders gezegd: de laagste prijs mag alleen bedongen worden als andere zaken in orde zijn. Dat blijkt niet altijd het geval en schoonmakers zien zich nog steeds genoodzaakt in actie te komen.

In december 2010, kwamen schoonmakers in Groningen in actie omdat de Rijksoverheid bij de verhuizing van de Belastingdienst en DUO (voorheen IB-groep) een goedkoper schoonmaakbedrijf in wilde huren. De schoonmakers vreesden kans op ontslag of werken voor de veel minder uitbetalende concurrent. Na weken van acties zwichtte de overheid en mochten de schoonmakers aan het werk blijven.

In maart voerden schoonmakers van het Universitair Medisch Centrum Utrecht actie. De schoonmakers wilden er drie collega’s bij om de werkdryk ye verlichten.
In april legden schoonmakers bij Asito Transport het werk neer. Men was de vele dreigbrieven en berispingen van de werkgever zat. Deze actie had succes. De werkgever verbeterde het waarschuwingsbeleid op belangrijke punten.

In augustus kwamen schoonmakers in actie tegen minister Kamp. Men vond de bezuinigingen op de schoonmaakoosten in strijd met de gedragscode.
In september werden de bezems door Philips gehaald. Dit bedrijf heeft de gedragscode niet ondertekend. Wel wordt er gekort op de schoonmaakkosten en de schoonmakers vrezen een onverantwoorde werkdruk en ontslagen. Men bood een petitie aan die door Philips werd geweigerd. Afgelopen woensdag probeerden de actievoerders het opnieuw.
Schoonmakers van het Onze Lieve Vrouwen Gasthuis in Amsterdam haalden, na zeven maanden actievoeren, wel een succes binnen. Hun bezwaren tegen een bezuiniging op de schoonmaakkosten van 10 procent werden gehonoreerd, De bezuiniging is van de baan.

Momenteel voeren schoonmakers niet alleen acties in Den Haag en Eindhoven. Ook in Groningen is het hommeles en eisen de actievoerders intrekking van een bezuiniging op het schoonmaakbudget van 25 procent. Tegelijkertijd wordt de eerste overtreding van de gedragscode voorgelegd aan de commissie die hierover een uitspraak moet doen. De gemeente Comstrijen zou in strijd met de gedragscode hebben gehandeld door de gunningsprijs als enig criterium te hanteren bij de aanbesteding van schoonmaakwerk.

De schoonmakers zijn veelal laag geschoold en betaald, ze zijn niet achterlijk. Met hun acties geven ze een duidelijk signaal af aan werk- en opdrachtgevers: Ook u paait ons niet met een gedragscode, waar u zich niet aan houdt. Die houding en de successen die hier en daar zijn geboekt, mogen een voorbeeld zijn voor alle mensen die gesjoemel met afspraken en beloften zat zijn.

Gemeenten verwijten Rijk onbehoorlijk bestuur

LogosHet kabinet houdt zich niet aan de Code voor interbestuurlijke verhoudingen, schrijft de VNG in haar magazine. De verenigde gemeenten kijken misnoegd terug op een jaar samenwerking met Rutte I. Daar is alle reden toe, want de ergste storm rond het bestuursakkoord lijkt voorbij te zijn, maar de partners zijn er nog lang niet helemaal uit.

In 2004 werd de Code voor interbestuurlijke verhoudingen opgesteld, waarin werd afgesproken dat de het Rijk beleidsvoornemens die van invloed zijn op het lokale bestuur, de gemeenten zo vroeg mogelijk met de gemeenten bespreekt.
Het kabinet Rutte brengt die beleefdheid niet op. “Zo kregen de gezamenlijke gemeenten welgeteld zes weken om de Wet werken naar vermogen te beoordelen”, schrijft de VNG.  En dat niet alleen. Het kabinet verzuimt ook vaak de financiële consequenties duidelijk te maken.
Zo kan er niet gewerkt worden. Afspraak is afspraak, stelt het VNG. Dat moet ook voor Rutte I gelden.

De gemeenten worden door het Rijk zwaar onder druk gezet. Meer taken, minder geld. En dan ook nog eens geschoffeerd worden. Het kabinet lijkt zich te gedragen als een directeur die een irritant gebrek aan communicatie vertoont of omgangsvormen geheel naar eigen inzicht hanteert.
Daar moet Rutte I toch een beetje mee oppassen. Zure boodschappen zijn al lastig te verteren, als die ook nog eens van de een op de ander dag door de strot worden geduwd, ontstaat er vanzelf verzet.

De gemeenten zijn zeker niet tegen bezuinigingen, maar wel tegen onbeleefdheid. Is dat de boodschap van de VNG?
Dat is dan enigszins gedwongen. Het kabinet bleek lang doof voor inhoudelijke argumenten tegen het Bestuursakkoord. We horen weinig meer over de ontwikkelingen op dit moment, maar ga er rustig van uit dat het kabinet die doofheid zo lang mogelijk vol wenst te houden. Misschien dat daarom de VNG het over een andere boeg gooit: onbehoorlijk bestuur.

Als Rutte er al op gaat reageren, valt zijn antwoord te voorspellen. Het is misschien allemaal niet zo netjes, dus sorry, maar we gaan wel zo door, omdat er nog een heel land terug gegeven moet worden aan de burgers. Daarmee suggererend dat hij niet anders kan.

Regels zijn er om afgeschaft te worden.

RegeldrukIedere burger wordt geacht de wet te kennen. Iedere burger weet dat het onmogelijk is alle wetten te kennen. Dat mag echter niet als smoes worden gebruikt om je niet aan de regels te houden. In Nederland is op die stelregel een consequente rechtsgelijkheid van toepassing. Van ministers en rechters, bijvoorbeeld, mag je verwachten dat ze veel meer van de wet weten, dan de gemiddelde burger. Als een minister of een rechter een foutje maakt, dan mag de burger zich beschermd weten en krijgt zo’n functionaris zijn of haar zin niet.

Nederland kent 1871 wetten, 2308 AMvB’s (Algemene maatregel van bestuur) en 5558 ministeriële regelingen. Elke regeling is samengesteld uit een aantal artikelen. De 142 artikelen van de Grondwet kent iedereen natuurlijk op zijn duimpje. Het Burgerlijk Wetboek telt 8 boeken, die samen zo’n 6961 artikelen bevatten. Het Wetboek van Strafrecht telt 479 artikelen. De Wegenverkeerswet heb je na 188 artikelen wel onder de knie. De Rijkswet op het Nederlanderschap zou je moeten kunnen dromen, want die beslaat slechts 27 artikelen.
Maar wel eens gehoord van de Hamsterwet? Gauw lezen, want die zou wel eens van pas kunnen komen in tijden van crisis.

Nu zou ik wel eens willen weten of er een burger is die alle wetten kent en of deze burger er misschien nog een of twee mist. Met zoveel wetten zal alles wel dichtgetimmerd zijn, maar je weet maar nooit. In dit tijdsgewricht is het overigens een onzinnige vraag, want ontregeling gaat het helemaal worden. Het kabinet Rutte I gaat werk maken van het vereenvoudigen en schrappen van wat wetten, Amvb’s en ministeriële regelingen.

Onder Balkenende werd de trend gezet: minder regels, meer eigen verantwoordelijkheid van de burgers. Dat laatste vertaalde zich in een populair geworden alternatief voor wetgeving: de gedragscode. Het grappige, of treurige zo je wilt, is dat er niet alleen gedragscodes voor nieuwe fenomenen worden ontwikkeld. Je kunt je nog iets voorstellen bij een gedragscode voor sociale media, omdat het om een kersvers verschijnsel in de samenleving gaat. Maar er worden ook gedragscodes opgesteld, ter aanvulling van de bestaande wetgeving.

In 2004 verscheen het rapport “Alle regels tellen”. In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum  (WODC) en de Directie Wetgeving van het ministerie van Justitie, turfde de vakgroep Bestuursrecht en Bestuurskunde van de  Rijksuniversiteit Groningen de regelgeving die tussen 1975 en 2003 was geproduceerd. Niet alleen nieuwe regelingen, maar ook wijzigingen op die regelingen.
De conclusie was dat er gemiddeld 86 nieuwe wetten en 128 AMvB’s per jaar van kracht werden. Gemiddeld, want er waren jaren van weinig productie en jaren waarin de overheid geen genoeg leek te krijgen van regulering. De onderzoekers merkten op dat de productie van wetten lijkt toe te nemen tijdens een kabinetsperiode. Vlak na het aantreden van een nieuw kabinet lijkt de productie  af te nemen.
Er waren natuurlijk uitzonderingen op die regel. De kabinetten Lubbers II, Kok II en Balkenende I waren mindere regelneven, dan alle andere kabinetten.

De grote vraag is of Rutte I Nederland voldoende zal ontregelen. Het kabinet wil in 2015 een kwart minder regels hebben en denkt volgend jaar de helft van die ontregeling al gerealiseerd te hebben. Die verlichting geldt vooral voor bedrijfsleven. Het CDA bepleit uitbreiding van de regeldrukvermindering voor de zorg, onderwijs en woningbouwcorporaties.
En de burger? Die krijgt er vooralsnog één wet bij, als het aan minister Donner ligt. Hij wil met een spoedwet de uitspraak van de Hoge Raad ongedaan maken, die bepaalde dat een ID-kaart gratis verstrekt moet worden.

Het lijkt er toch een beetje op dat de (gedeeltelijke) wetteloosheid die het kabinet nastreeft, selectief toegepast zal worden. Dat is jammer, want ik zou graag die brave burger willen zijn die geacht wordt de wet te kennen. Dan moeten er wel heel wat worden afgeschaft en uitgedund, anders slaag ik nooit voor een juridisch inburgeringsexamen.

Burgerlijke verzetshumor een mythe?

NamenDit jaar bestaat de burgerlijke stand 200 jaar en gezien de efficiëntie van de persoonsregistratie die bewerkstelligd is, mogen we daar best even bij stil staan. Zo begint het Meertens Instituut een artikeltje, dat verder over achternamen gaat. Dat we, dankzij Napoleon,  al 200 jaren achternamen hebben blijkt een mythe. Evenals het verhaal dat er 200 jaar geleden burgers waren, die uit protest tegen de verplichte naamsregistratie, allerlei idiote achternamen verzonnen.

Pardon? De verzetshumor, een roemrucht stukje volksaard van de Nederlander, blijkt een mythe? De fabel van de rare achternamen, vond ik altijd een sterk staaltje spotterij tegen despotisme. Door in mijn jeugd de verkeerde boekjes te lezen, kreeg ik het idee dat humoristisch verzet het tot onze volksaard hoorde. Pietje Bell en Dik Trom symboliseerden alles dat het strenge chagrijn trotseerde, door er een loopje mee te nemen.
Het Verzetsmuseum verhaalt van grappen die onder de Duitse bezetting werden uitgehaald. Humor was het wapen van de ‘gewone man’, die te weinig lef had om in het echte verzet te gaan, maar toch wilde laten blijken hoezeer men de bezetters haatte. Humor was een vorm van symbolisch verzet, vooral bedoeld om de moed er in te houden, stelt het Verzetsmuseum.

Naar mate je ouder wordt, krijg je iets meer begrip over hoe de wereld en de mensen in elkaar steken en dat gaat wel eens ten koste van de humor. Zo was ik plaatsvervangend apetrots op familieleden die verhaalden van de grappen die ze met de Duitse bezetter uithaalden. Tot ik er achter kwam dat veel van die verhalen niet door henzelf in praktijk waren gebracht, maar een overlevering van anekdotes die ze van anderen hadden gehoord.
Het geloof in de volksaardige verzetshumor werd jaren later weer versterkt door de opkomst van de provo’s. Met ludieke acties tartten zij het gezag, dat op de grappenmakerij reageerde door er de politie er vrolijk op los te laten roffelen.

Sindsdien heb ik in Nederland in die omvang nooit meer van verzetshumor gehoord. En nu lijkt het chagrijn de ware volksaard. Daar zijn natuurlijk redenen voor. De ‘efficiëntie van de persoonsregistratie’, waar het Meertens Instituut niet verder over uitwijdt, is inmiddels zover gevorderd dat de grappen en grollen uit de Napoleontische overheersing afgedaan kunnen worden als een historisch geinig mopje, dat niet efficiënt is gebleken om de staatscontrole binnen de perken te houden. Daar kan een mens moedeloos van worden, dus waarom de moed er in gehouden met de symbolische rebelsheid, waar het Verzetsmuseum op doelde?

Ik ga morgen maar eens naar de gemeente en laat me uitschrijven als staatsburger, met de mededeling erbij dat de registratie hervat mag worden als er weer flink wordt gelachen in dit land.

Pluk de dictator

PlukkenVan een kale kip kun je niet plukken, maar van een haan in nood wel. Het kabinet gaat 100 miljoen euro overmaken van Kadhafis bankrekening(en) naar de bankrekening van de WHO (World Health Organisation). Deze VN-club gaat hiermee medicijnen kopen voor de Libiërs in de bevrijde gebieden.

Kadhafi mag dan al veroordeeld zijn, er is nog geen rechter aan te pas gekomen om het vonnis juridisch te bevestigen. Toch zal niemand er moeite mee hebben dat zijn ‘bevroren tegoeden’ voor humanitaire hulp worden gebruikt.
Dat Kadhafi geen toegang meer heeft tot zijn Nederlandse bankrekeningen wordt gelegitimeerd door VN-resolutie 1973, de resloutie waarmee de no-fly zone een feit werd. Daarin werd afgesproken niet alleen beslag te leggen op Kadhafis tegoeden, maar ook dat in een later stadium dat geld ten goede moet komen aan de Libische bevolking (artikel 20 uit de resolutie).
De resolutie komt voort uit de ‘responsibility to protect’-verklaring. Een VN-afspraak dat landen in actie komen als bij een van de lidstaten de bevolking de dupe dreigt te worden van genocide, oorlogsmisdaden, misdaden tegen de mensheid en etnische zuiveringen. Deze verklaring is niet meer dan een gedragscode, het is geen wet.

In Nederland kennen we wel de ‘pluk-ze wet’, per 1 juli dit jaar uitgebreid om meer mogelijkheden te creëren om crimineel vermogen af te pakken. Zo komt de bewijslast meer bij de verdachten te liggen en mag het Openbaar Ministerie ook na een definitief vonnis nog speuren naar de rijkdommen van de veroordeelde. Op die manier hoopt men geld dat is weggesluisd gedurende het rechtsproces (inclusief hogere beroepen), alsnog te pakken te krijgen.
Er komt nog altijd wel een rechter aan te pas, terwijl Kadhafis tegoeden vogelvrij lijken te zijn. Zoals gezegd: niemand zal er wakker van liggen, want de man heeft laten zien waartoe hij in staat is en dat is bewijs genoeg. En hij heeft tenslotte de VN-resolutie tegen zich.

Volgens minister moeten sancties tegen Kadhafi hem het leven zuur maken en niet de bevolking. “Dat is precies wat er nu gebeurt: bevroren geld van Kadhafi wordt gebruikt om Libische levens te redden”, aldus de minister.
Het persbericht meldt trots: “Nederland is het eerste land dat op deze wijze meewerkt aan financiële ondersteuning van de noodlijdende gezondheidssector in Libië”.
Dat is maar gedeeltelijk waar. Eind juli besloot de Duitse regering 100 miljoen te lenen aan de Libische rebellen. De lening zal worden terugbetaald uit door Duitsland zelf bevroren tegoeden van Kadhafi. Een week eerder werd de Libische Overgangsraad erkent door de VS en Europa. Voor de VS betekende die stap 21 miljard vrij te maken uit de bevroren tegoeden. De Italianen gaven ook 100 miljoen aan de rebellen en Frankrijk kwam met 177 miljoen over de brug, ook te betalen uit Kadhafis bankrekeningen aldaar.

Al dat geld is voor verschillende doelen bestemd, dus ja, wellicht is Nederland het eerste land dat specifiek voor de gezondheidsector geld vrijmaakt. Maar dan wel op “dringend verzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO”, zoals het persbericht eerlijk opbiecht.
Ziet u, het had ook een maand eerder gekund. Maar blijkbaar moest de WHO er op aandringen. Is onze regering net zo traag met de tegoeden beschikbaar stellen, als ze was bij het aandringen op maatregelen en later de erkenning van de Libische Overgangsraad?
Lijkt mij een kwestie voor een paar pittige Kamervragen.

Gooi je medisch dossier zelf op straat.

MedDossierWie graag zijn medisch dossier altijd bij zich wil hebben, moet gauw de iPhone-app kopen die zorgorganisaties in Friesland hebben gelanceerd. Met MedDossier maak je van je smartphone een Medphone. Broodje app-verhaal?

Neee, op initiatief van twee bobo’s van GGZ Friesland komt deze applicatie op de markt, waarmee medische informatie op het beginscherm van je slimme mobieltje te plaatsen is. In geval van nood kunnen omstanders dan zien welk nummer ze moeten bellen. Er is ook meteen te zien of de patiënt s allergisch voor bepaalde medicijnen is. Je kunt er ook je eigen medisch dossier mee aanleggen en bijhouden.

Ook voor hulpverleners kan het prettig zijn als iemand zijn medisch dossier bij zich heeft. “Wanneer iemand helemaal in de war raakt en spoedhulp nodig heeft, is het heel prettig om meteen te zien welke psychische aandoening hij heeft en wie gebeld kan worden. Je kunt als patiënt ook in het programma aangeven dat als het niet goed gaat, rustig praten of een prikkelarme omgeving je kan helpen”, zo stellen de initiatiefnemers.

De initiatiefnemers hebben uitgevogeld dat zo’n 70 procent van de mensen hun smartphone niet heeft beveiligd met een toegangscode en ze vinden het geen probleem van die slordigheid gebruik te maken. Je kunt er levens mee redden, zeg maar.
Wat krijgen we nu? Is het EPD net afgefakkeld wegens het schrikbarende gebrek aan privacybescherming, komt de GGZ Friesland met een applicatie, die even lek zal blijken als het EPD. De applicatie komt ook voor androidtoestellen beschikbaar en daarvan weten we dat die vrij makkelijk je sms’jes van je bank prijsgeven aan kwaadwillenden. Al eerder was ontdekt dat applicaties voor androidtoestellen vaak zo lek zijn als een mandje.
Maar goed, net als in de discussie rond het EPD, kun je stellen dat je gezondheid belangrijker is dan je privacy. Zeker als je leven gered moet worden. want gebeurt dat niet, dan heb je ook niet veel meer aan je privacy.

De GGZ Friesland vindt het teleurstellend dat met het stopzetten van het EPD de voordelen van zo’n voorziening ook verdwenen zijn. Op Psy.nl zegt men dan ook: “We vonden dat we een tegengeluid moesten laten horen, door in het gat te springen dat is ontstaan door het sneuvelen van het landelijk EPD. Samen met de drie andere Friese zorgorganisaties willen we nu met MedDossier de patiënt een persoonlijk EPD bieden, waarmee hij zelf bepaalt welke gegevens hij met wie deelt. Daarmee geeft deze app de regie aan de patiënt”.

Die daarmee ook het risico loopt de regie over de rest van zijn smartphone-inhoud kwijt te raken. Gelukkig is daar nog de onvolprezen ‘eigen verantwoordelijkheid’. Opnieuw krijg je de mogelijkheid te kiezen voor spelen met je leven of spelen met je privacy.