Categoriearchief: Leiderschap en dirigenten

Cohen maestro af.

cc Flickr PvdA's photostreamCohen vertrekt en laat ‘De Onvoltooide’ achter. Volgens sommigen omdat hij te weinig groot leiderschap vertoonde. Voor de verkiezingen van 2010 waren de verwachtingen nog groot. Cohen kon wel eens de volgende premier van Nederland worden. Er volgde echter een staatsgreep.

In de periode daarvoor liep op dit weblog de serie Leiderschap en dirigenten, waarin de vraag centraal stond wat voor politiek leiderschap Nederland nodig had. Ter herinnering aan Job Cohen en aan de tijd dat hij premier had kunnen worden, herhalen de aflevering waarin Cohen even optreedt als dirigent van het Willem Breuker Collectief. Let op Cohens uitspraak over dat dirigentschap. Had hij met de PvdA maar net zo’n goed collectief gehad als dat van Breuker?

-o-o-o-

Het stokje overdragen.

Een groot orkest vraagt om een goede dirigent. Eentje die niet alleen verstand heeft van maten en noten, maar ook de sociale cohesie weet te sturen. Dat stond vorige week zondag hier in Sax en de democratie, nadat de saxspelende Emiel Roemer het stokje overnam van Agnes Kant.

Het deed me herinneren aan de film Prova d’Orchestra van Fellini. Ook deze week was er aanleiding genoeg om naar de rol van een dirigerende lijsttrekker te kijken. Alle ogen zijn ineens gericht op Job Cohen. De sterke leider die de PvdA groot zal maken?

Ervaring als dirigent heeft hij al. Op de Amsterdamse Uitmarkt van 2006, dirigeerde hij het Willem Breuker Collectief. Net als na zijn persconferentie van afgelopen week, waren ook toen de meeste recensies positief. Ook toen wist Cohen: “Het was verschrikkelijk moeilijk, maar het is net als in mijn werk: als je met goede mensen omgaat, hoef je zelf niet zoveel te doen”.

Werken met de goede mensen. Zeker, kan een hoop gedonder schelen. Wie moeten er dan in Cohen’s droomorkestje moet zitten, was de vraag die je hier kan beantwoorden.
Cohen’s voorganger, Wouter Bos, de boel niet goed bij elkaar te kunnen houden, maar regisseerde zijn vertrek en opvolging weer heel kundig, volgens sommigen.

Mocht Cohen het tot minister-president schoppen, dan mogen we hopen dat hij meer leiderschapskwaliteiten heeft dan Balkenende. Zou hij het zelfs als vicepremier en voorman van de PvdA, beter doen dan Wouter Bos?
Bos raakte twee mensen kwijt. Ahmed Aboutaleb werd burgermeester van Rotterdam. Dat was bij Bos bekend, maar hield dat lang stil en dat leverde hem flink kritiek op van het CDA. Het vertrek van Ella Vogelaar was een meer interne kwestie, waar Bos nog goed mee wegkwam. Hij verdiende er geen schoonheidsprijs meer.

Daar moet je een goede dirigent voor zijn. Iemand als Riccardo Chailly. In VPRO’s Zomergasten van 2007, haalde SER-voorzitter Rinnooy Kan (kandidaat voor Cohen’s dreamteam?) een fragment van stal, uit de film Attrazione d’Amore van Frank Scheffer.
Pianiste Maria João Pires reageert als een aangeschoten Ella Vogelaar, als ze ontdekt dat ze een heel anders stuk heeft voorbereid, dan Chailly het orkest heeft laten inzetten. Toen Wouter Bos dat ontdekte, stuurde hij Vogelaar weg. Chailly pakt dat heel anders aan.

Kijk nog eens naar dit fragment (Youtube) en zie hoe Chailly haar bij de les krijgt. Hij legt de boel niet stil, dirigeert rustig door, negeert haar ontreddering en praat zachtjes op haar in, waarop ze de juiste noten weet te vinden.

Hebben we in de politiek wel leiders die zulke mooie dingen voor elkaar kunnen krijgen?

-0-0-0-

Behalve dit stukje verschenen in 2010 verschenen in de serie Leiderschap en dirigenten: 7 maart: Sax en de democratie, over Emile Roemer; 4 april: Rammelende partituur, klinkend resultaat?, met nog de open vraag wie de premier zou worden; 1 mei: Democratie op afstand, over de behoefte aan nieuw leiderschap; 22 mei: Het magische moment van de politieke leider, waar Balkenende het podium verlaat en Neelie Kroes als VVD-prmier wordt genoemd.  Op 23 juli 2010 volgde nog een korte special over Willem Breuker, naar aanleiding van diens overlijden.

Willem Breuker is vertrokken

Willem Breuker is vertrokken Ineens is het voorbij. Vijfenzestig jaar leven en dertig jaar met zijn Kollektief de wereld rond. Willem Breuker is vertrokken.

Het grappige is dat de NOS hem een musicus noemt. In de muziek wereld wordt wel eens een onderscheid gemaakt tussen muzikanten en musici. Een musicus is een geschoolde muzikant, vooral in de klassiek hoek te vinden.
Breuker was dus een muzikant. Hij schoolde zichzelf en als hij al klassiek speelde dan gaf hij er toch zijn eigenzinnige draai aan.

In de Nederlandse rockmuziek hebben we nooit een Frank Zappa gekend. In de geïmproviseerde muziek wel. Willem Breuker dus. Niet te beroerd om humor met “moeilijke” muziek te verbinden. Eigenzinnig genoeg om de vrije noten theatraal over het voetlicht te brengen.
Een muzikanteske musicus, wiens muziek wereldwijd wordt beluisterd, gespeeld en geleend voor films, documentaires en theaterstukken.

Zijn Willem Breuker Kollektief moet zonder hem verder. Ben benieuwd of dat gaat lukken. Het is knap zo’n kollektief dertig jaar bij elkaar te houden. Daar kan een kandidaat premier nog wat van leren.
Was Breuker zo’n geweldige dirigent? In zijn kollektief wel. Wel raar om hem als “gewoon”dirigent aan het werk te zien. Kijk op youtube naar de uitvoering van het door hem gecomponeerde en gedirigeerde “Time is an empty bottle of wine”. Hier
deel 1 en hier deel 2.

Wat je in ieder geval van de beelden kan zeggen, is dat Breuker stoïcijns de lichte, grappige muziek dirigeert. Alsof je flauwekul met een hoogst ernstig gezicht aan het publiek moet voorschotelen. Zou Balkenende dat van Breuker hebben geleerd?

Veel subtieler dirigeert Breuker een stuk dat veel herkenbaarder is voor zijn muziek. Kijk en luister naar
Hapsnap en neem afscheid van een groot musicus.

Strikt en deftig

Strikt en deftig Maandag gaat de informateur even uitzoeken of een paars-plus coalitie haalbaar is. Dat is het natuurlijk niet, maar stel dat er wel een kabinet met VVD, PvdA, D66 en GroenLinks zou komen. Wie moet dat kabinet dan gaan leiden?

Omdat de tegenstellingen tussen de VVD en de andere drie erg groot zijn, is het al een raadsel waarom PvdA, D66 en GroenLinks er heil in zien met Rutte samen te werken. Rutte zelf heeft al aangegeven er niets in te zien. Waarom niet? Omdat het dan uitgesloten is dat hijzelf premier wordt. Hij gaf voor de verkiezingen al aan dat hij voor het
fractieleiderschap kiest, als er een ingewikkeld kabinet komt.

Nou, dat paars-plus mag gerust een ingewikkeld kabinetje heten. Rutte zei in zo’n geval mevrouw Kroes aan het roer te zien. Maar hij benadrukte ook dat de VVD meer geschikte kandidaten heeft. Ik verwacht dat Rutte er alles aan zal doen een paars-plus te verhinderen. Niet zozeer om de programmatische tegenstellingen, eerder omdat het premierschap dan aan zijn neus voorbij gaat.

Als hij strikt is. Dat moeten we nog even afwachten, want ambitie kan een belofte aardig in de weg zitten. Heeft Rutte de kwaliteiten om een paars-plus te leiden?
Ach, waarom niet. Als hij het goed voorbereid, is het een kwestie van losjes uit de pols de maat aangeven. In de muziek gaat dat ook zo. Rutte moet daar, als begenadigd pianist, mee bekend zijn.

Neem een voorbeeld aan Frank Zappa, zou ik zeggen. Hij leidde vaker bezettingen waarin vogels van diverse pluimage zaten. Hij eiste wel alle inzet van zijn muzikanten en eenmaal op het podium waren kleine aanwijzingen genoeg, om de boel bij elkaar te houden.
De bandleider nam ook wel een de dirigeerstok ter hand. Meer symbolisch natuurlijk, want de band kent de partijen uit het hoofd. Zappa volstaat met de maat slaan, zoals in het Youtube-filmpje, waarin hij het nummer Strictly genteel dirigeert.

Kijk Rutte, zo doe je dat. Wel voor een degelijke compositie zorgen en op de repetities je mannetje staan. Rutte is alleen te deftig om de allure van Frank Zappa te halen. Jammer, want wat leuk kan zijn aan een paars-plus kabinet, wordt dan inderdaad nodeloos ingewikkeld gemaakt.

In de serie Leiderschap en dirigenten verscheen eerder:
7 maart: Sax en de democratie; 14 maart Het stokje overdragen; 4 april: Rammelende partituur, klinkend resultaat?; 1 mei: Democratie op afstand; 22 mei: Het magische moment van de politieke leider.

Het magische moment van de politieke leider

Het magische moment van de politieke leider Gisteren werd de laatste ministerraad van dit kabinet gehouden en gaf Balkenende dus voor het laatst de gebruikelijke persconferentie. Tot 9 juni zullen we nog genoeg van hem horen, tenzij het CDA teleurstellende peilingresultaten aangrijpt om een ander paard voor de wagen te spannen.

De VVD is er inmiddels uit. Stinkend jaloers op de meesterzet van de PvdA, die na Cohen voor de kar spande, leuk scoorde. Hoe evenaar je zoiets, zonder dat het lijkt alsof de VVD, voor de zoveelste keer in de geschiedenis, aan interne strubbelingen ten onder gaat? Rutte kan tevreden zijn over de stijgende lijn, maar blijkbaar is men binnen de VVD er niet gerust op dat toto 9 juni de winst te behouden is. Dus een konijn uit de hoge hoed getoverd: Neelie Kroes.

Ineens is zij bereid het land te leiden, als het zo uitkomt. Die mededeling lijkt een prima reclamestunt te zijn. De VVD bouwt gestaag haar peilingenwinst uit. Maar Rutte maakt de kiezers duidelijk laat je niet bedonderen,
ik ben de leider en niet Neelie Kroes. Nu afwachten of Wiegel zich ermee gaat bemoeten.

Ondertussen lijkt Alexander Pechtold zich te afficheren als de
leider van de nieuwe coalitie. Met de VVD, de PvdA en GroenLinks. Een combinatie die op 89 zetels kan rekenen, volgens de laatste peiling. Maar kan Pechtold, met slechts 10 zetels, zich wel als de vader des vaderlands opstellen?

Binnen de PVV mag Hero Brinkman de kiezers gunstig stemmen, maar Wilders heeft vorig jaar al laten weten dat hij
premier wil worden. Hero is dus niet meer dan de knecht die het vuile werk opknapt. Een rolverdeling die we uit de wielrennerij kennen.

De peilingen zijn grillig en het magische moment voor de nieuwe politieke leider moet dus nog komen. Wie gaat het gebaar maken, waarmee hij of zij het politieke orkest en het publiek aan zich bindt?
Tot nu toe laten de lijsttrekkers vooral ferme statements horen. Maar tonen ze daarmee ook hun geschiktheid als leider van een nieuwe kabinet?

Ik raad ze aan eerst deze
Ted talks-lezing te zien. Itay Talgam, ooit zelf dirigent en nu organisatieadviseur, presenteert een aantal dirigenten en laat zien waar hun gebaar toe kan leiden. Beginnend met het magische moment, waarop de dirigent de bok bestijgt. Eindigend met Leonard Bernstein, die een orkest ook kan leiden zonder handen.
Het filmpje duurt ruim 20 minuten (Bernstein zie je aan het eind), maar is vermakelijk genoeg om het helemaal uit te zitten.

Weet u al wie de meest geschikte dirigent van politiek Nederland is?

In de serie Leiderschap en dirigenten verscheen eerder:7 maart: Sax en de democratie; 14 maart Het stokje overdragen; 4 april: Rammelende partituur, klinkend resultaat?; 1 mei: Democratie op afstand.

Democratie op afstand

Democratie op afstand

Twee dagen voor het staatshoofd zich onder haar volk mengde om zich te laten bewonderen, kwam Rob vertellen dat de leiding van dit land echt aan verandering toe is.
Rob is de Raad voor Openbaar Bestuur. Het bestuur van dit land is hard aan vernieuwing toe, stelt de Raad.

Na de verkiezingen zal de nieuwe premier daar een sterke rol in moeten spelen (meer in de Volkskrant). Waarmee we vanzelf op de vraag komen: wie is in staat niet alleen een kabinet te leiden, maar ook het openbaar bestuur te reorganiseren?

De Raad heeft in ieder geval ideeën over nieuw leiderschap (
zie ook het advies, pdf!). Maar voor iedereen denkt dat de boel eens flink op zijn kop moet worden gezet, zegt de Raad:
“Vooraf een waarschuwing. De Raad stelt nadrukkelijk dat verticaal georganiseerd bestuur nodig is en blijft. Het is belangrijk dat instituties besluiten nemen, knopen doorhakken, toezicht houden en sancties uitdelen. Wel moeten zij dat doen in voortdurende verbinding met de publieke ruimte. Het politieke bestuur moet zich er bovendien bewust van zijn dat het zélf opereert binnen de horizontale verhoudingen in de samenleving. Het is dus onderdeel van de publieke ruimte. In die ruimte ontwikkelt zich de behoefte aan duiding en richting”.

“Leiderschap blijft nodig” stelt de Raad, “maar er is behoefte aan een nieuwe vorm van leiderschap”.
Het advies is onder andere gebaseerd op de gedachte dat de afstand tussen burgers en politiek verkleind moet worden. Daarover later meer op dit blog, maar nu eerst wat over leiderschap en afstand.

De vraag is of de burger (nog) meer invloed op het bestuur moet hebben. Of hebben we aan een sympathieke, maar krachtige leider genoeg?
Nu kan een minister-president het nog zo goed doen, helemaal naar ieders wensen zal hij of zij het nooit doen. Het parlement mag dat controleren. De volksvertegenwoordiging moet er flink bovenop zitten. Hoe dicht moet de burger op leider’s lip zitten om enige controle over het bestuur te hebben?

De oplossing is er. We kunnen meeregeren vanuit onze luie stoel. In de muziek is er immers al de cyber-dirigent? Gewoon een simpele remote-control, waarmee je zelf de dirigent en de muziek geheel naar eigen wensen aan kunt sturen.
Kijk naar Sebastian, de cyber-dirigent, op Youtube. Het apparaat zal wel eerst getest moeten worden door de deskundigen van “nee tegen de stemcomputer”. En het zal nog wel tot fikse debatten leiden over wie nu de vinger aan de knop moet hebben.

In de serie Leiderschap en dirigenten verscheen eerder
Sax en de democratie en Het stokje overdragen en Rammelende partituur, klinkend resultaat?

Rammelende partituur, klinkend resultaat?

Rammelende partituur, klinkend resultaat Twee weken geleden het land in de chaos achtergelaten, die is ontstaan na de val van het kabinet en de gemeenteraadsverkiezingen. Prachtige vakantie gehad en met een hoofd vol rust teruggekeerd. Geen krant gelezen, geen nieuws gezien, dus wel benieuwd of de boel hier weer een beetje op orde zou zijn.

Dat was snel bekeken. Niet dus. Wel een bericht gevonden, die tot een hilarische lachbui leidde. De 1 aprilgrap van de ambtenaren. Ik bedoel de ambtenaren die tot taak hadden een paar miljard aan bezuinigingen bij elkaar te verzinnen. Zij hadden hun werk volbracht en de demissionaire regering bracht de resultaten op 1 april naar buiten.

Wie de lijst met voorstellen heeft gelezen, zal toch ook sterk het gevoel hebben gekregen dat de ambtenaren een fikse grap hebben uitgehaald. Alleen al de voorstellen havoscholieren een jaar korter op te leiden en voor het bezoek aan de huisarts voortaan een toegangskaartje van 5 euro in te voeren, zijn zo hilarisch, dat het geheel nauwelijks serieus te nemen valt.

Nog hilarischer is, dat het wel serieus wordt genomen. Maar door wie? Dat zal het volgende kabinet zijn, dat na 9 juni bedacht moet worden. De chaotische brei aan voorstellen, is de partituur waar een nieuw kabinet mee aan de slag moet.
Onder leiding van een premier die met beide voeten stevig op de bok zal moeten staan, om als een ware maestro de rammelende partituur terzijde te schuiven en zich lenig door de materie zal worstelen.

Of krijgen we weer een clown als dirigent? En zal het publiek het klinkend resultaat uit eigen zak moeten betalen?
Zoals Denis Lacombe in een voorstelling van Cirque du Soleil uit 1990. Kijk op Youtube eens naar Denis Lacombe en voorspel dan eens welke politici kandidaat kunnen zijn voor de meest hilarische premier, na 9 juni.

In de serie Leiderschap en dirigenten verscheen eerder
Sax en de democratie en Het stokje overdragen.

Het stokje overdragen

Het stokje overdragen Een groot orkest vraagt om een goede dirigent. Eentje die niet alleen verstand heeft van maten en noten, maar ook de sociale cohesie weet te sturen. Dat stond vorige week zondag hier in Sax en de democratie, nadat de saxspelende Emiel Roemer het stokje overnam van Agnes Kant.

Het deed me herinneren aan de film Prova d’Orchestra van Fellini. Ook deze week was er aanleiding genoeg om naar de rol van een dirigerende lijsttrekker te kijken. Alle ogen zijn ineens gericht op Job Cohen. De sterke leider die de PvdA groot zal maken?
Ervaring als dirigent heeft hij al. Op de Amsterdamse Uitmarkt van 2006, dirigeerde hij het Willem Breuker Collectief. Net als na zijn persconferentie van afgelopen week, waren ook toen de meeste recensies positief. Ook toen wist Cohen: “Het was verschrikkelijk moeilijk, maar het is net als in mijn werk: als je met goede mensen omgaat, hoef je zelf niet zoveel te doen”.

Werken met de goede mensen. Zeker, kan een hoop gedonder schelen. Wie moeten er dan in Cohen’s droomorkestje moet zitten, was de vraag die je
hier kan beantwoorden.
Cohen’s voorganger, Wouter Bos, de boel niet goed bij elkaar te kunnen houden, maar regisseerde zijn vertrek en opvolging weer heel kundig, volgens sommigen.

Mocht Cohen het tot minister-president schoppen, dan mogen we hopen dat hij meer leiderschapskwaliteiten heeft dan Balkenende. Zou hij het zelfs als vicepremier en voorman van de PvdA, beter doen dan Wouter Bos?
Bos raakte twee mensen kwijt. Ahmed Aboutaleb werd burgermeester van Rotterdam. Dat was bij Bos bekend, maar hield dat lang stil en dat leverde hem flink kritiek op van het CDA.
Het vertrek van Ella Vogelaar was een meer interne kwestie, waar Bos nog goed mee wegkwam. Hij verdiende er geen schoonheidsprijs meer.

Daar moet je een goede dirigent voor zijn. Iemand als Riccardo Chailly. In
VPRO’s Zomergasten van 2007, haalde SER-voorzitter Rinnooy Kan (kandidaat voor Cohen’s dreamteam?) een fragment van stal, uit de film Attrazione d’Amore van Frank Scheffer.
Pianiste Maria João Pires reageert als een aangeschoten Ella Vogelaar, als ze ontdekt dat ze een heel anders stuk heeft voorbereid, dan Chailly het orkest heeft laten inzetten. Toen Wouter Bos dat ontdekte, stuurde hij Vogelaar weg. Chailly pakt dat heel anders aan.

Kijk nog eens naar de eerste 4 minuten
van dit fragment (Youtube) en zie hoe Chailly haar bij de les krijgt. Hij legt de boel niet stil, dirigeert rustig door, negeert haar ontreddering en praat zachtjes op haar in, waarop ze de juiste noten weet te vinden.
Hebben we in de politiek wel leiders die zulke mooie dingen voor elkaar kunnen krijgen?

Sax en de democratie

Sax en de democratie De SP zag zich ineens geconfronteerd met een vacature voor de 1e viool en het werd een saxofonist! En jawel, meteen steeg de SP ietsjes in de peilingen.

Emile Roemer blaast een deuntje mee in een dweilorkest. Misschien is de sax wel het bekendste politieke instrument. Iedereen weet dat Bill Clinton en Hans Dijkstal er wat flauwe melodietjes uit weten te krijgen. Dat is wel andere koek dan sax in een dweilorkest. Misschien zijn er onder de lezers kenners, maar ik weet wel dat je heel wat capaciteiten moet hebben om in een dweilorkest een toontje mee te blazen.
Met muzikaliteit heeft het niet zo veel van doen. Wel met lange adem en koubestendigheid. En dan is een sax nog een redelijk gewillig instrument als je in koude carnavaleske dagen de straten afschuimt. Speel je trompet dan loop je het risico met kapotte lippen aan het bier te moeten.

Musicerende politici. In Nederland hebben we er niet zoveel. Uit het verleden zijn Normeert Smelter (KVP en piano) en
Thijs Wöltgens (PvdA en hobo, klarinet) bekend. Aart Jan de Geus (CDA) schijnt ook piano te spelen. Klaas de Vries (CDA) heeft wel gezongen. In een artikel van Trouw werden Gert Jan Oplaat (VVD), Co Verdaas (PvdA) en Jan Mastwijk (CDA) nog genoemd.

In 1999 constateerde
Volkskrantcolumnist Paul Brill ook de nodige muzikaliteit onder politici, maar dat een Hans Dijkstal niet in staat was een Binnenhofensemble van de grond te krijgen.
Het satirisch online dagblad De Speld vroeg zich vorig jaar ook al af of politici tot muzikaal samenspel in staat waren. De vorming van een heus orkest werd echter politiek onhaalbaar geacht.

Een groot orkest vraagt wel om een goede dirigent. Eentje die niet alleen verstand heeft van maten en noten, maar ook de sociale cohesie weet te sturen.
In het huidige politieke klimaat wordt ineens de film Prova d’Orchestra (1978 – Frederico Fellini) actueel (hier een recensie op movie2movie). De dirigent weet tijdens een repetetie de boel niet bij elkaar te houden. Orkestleden komen in opstand om de dictatuur van De Metronoom van zich af te schudden. Individuele vrijheid, daar gaat het om. Het loopt gierend uit de hand, maar geschrokken van hun 'anarchie'. zoeken de orkestelden na de pauze toch de rust op van de bezielende leiding van de hun zo vertrouwd bekende dirigent.

Een fraai tijdsdocument. Maar is er veel veranderd? Bekijk
hier op Youtube, hoe een lid van orkest zijn visie op het dirigentschap geeft. En, op Dailymotion.com, hoe een groot deel in opstand komt, waarbij een ander deel de gelegenheid aangrijpt om verworven vrijheid voor eigen genoegen te misbruiken.
En vertel dan nog eens hoe het Binnenhoforkest er na 9 juni uit moet zien, volgens jou. Moet het een symfonieorkest worden of liever een dweilorkestje? Wie op welk instrument en vooral: wie zou een capabele dirigent kunnen zijn?

Overigens: je kunt je voorspellende gaven ook kwijt op mijn gastlog van vandaag, op GeenCommentaar. Precies twee jaar geleden begon ik daar, onder het pseudoniem P.J. Cokema, een maandelijkse column. Lees dus ook meer over het NK Lijsttrekken.