De wereld op zijn kop

De wereld op zijn kop

De wereld is al lang niet meer wat hij eigenlijk is: een grote klomp aarde die ons draagt. Nee, wij zijn de aarde gaan dragen. Door van de wereld een verhaal te maken, hebben we de klomp op onze schouders genomen en draagt ieder zijn eigen werkelijkheid met zich mee.

Het is vandaag Wereld Verteldag. Alsof er al niet genoeg praatjes de wereld rond gaan. Eigenlijk is het elke dag wereld verteldag. Niet alleen houden mythen, sagen, borrelpraat, moppentapperij, bakerpraatjes en broodje-aap verhalen hardnekkig stand, nee, dagelijks voegen we ons geleuter daar aan toe. Ik doe op dit weblog ook niet anders.
Initiatieven als de Wereld Verteldag en de Stichting Vertelcultuur, die deze maand haar eenjarig bestaan viert, willen wel duidelijk maken dat er verschil is tussen geleuter en verhalen vertellen. Een goed verhaal schudt je niet uit je mouw, laat staan dat je die zo verteld dat iedereen ademloos aan je lippen hangt.

Neem bijvoorbeeld de oudste Nederlandse mop, die het Meertens Instituut speciaal voor de Wereld Verteldag heeft bekend gemaakt. Een flauw verhaaltje over een schele heilige, nauwelijks het lachen waard. Is het nu nodig om een databank van zulke volksverhalen, mythen en sagen in stand te houden?
Nee, want verhalen komen en gaan. Velen zijn vergeten of hebben geen betekenis meer als drager van actuele of morele boodschappen.
Ja, want van verhalen waar nog wel enige betekenis aan wordt gehecht, kan zo worden nagegaan waar het vandaan komt. En je zult zien dat alle verhalen ooit compleet uit de duim zijn gezogen of een verzonnen versiering van feitelijkheden zijn.

De meeste sterke verhalen overleven de geschiedenis niet. Wie ze nog wil achterhalen kan terecht bij het DOC Volksverhaal, het Documentatie- en OnderzoeksCentrum voor volksvertellingen.
Wie zich in het allersterkste verhaal ter wereld wil verdiepen moet langs bij de pastoor, dominee of imam. Nu zullen deze vertellers je niet uitleggen dat hun verhaal ooit begon met schitterende anekdotes over een scala aan goden en scheppingsverhalen. Ze zullen ook niet wijzen op de wonderlijke metamorfose die dat verhaal heeft ondergaan.

Een eigenschap van verhalen is dat ze in de loop der tijd veranderen. Een bekend proces. Je vertelt vandaag je verhaal, de luisteraar vertelt het vanavond in de kroeg en morgen al kan je verhaal onherkenbaar in het blaadje van je buurtvereniging staan.
Dat het verhaal over al die goden getransformeerd is naar dat ene verhaal over die ene god, is een heel sterk verhaal op zich. Vertellingen over
het schijnwerkelijke gehalte van die boodschap, hebben het moeten afleggen tegen dat verhaal.
Dat verhaal is voor miljoenen mensen werkelijkheid geworden. Het heeft geen enkele zin met argumenten het verhaal te weerleggen.

Wie het verhaal de wereld uit wil helpen, zal ook moeten vertellen. Neem het verhaal over en voeg er vertelsels aan toe: anekdotes, ombuigingen die te gek voor woorden zijn, overdrijvingen, metaforen, andere woorden en taalconstructies. Kortom, maak gebruik van alle elementen die van een verhaal een geschiedenis maken. Wie weet kan dat ene sterke verhaal dan ooit eens worden bijgezet in een archief onder het kopje: oudste mop ter wereld.

“In Beijing hielp Doc heel de aarde. De aarde was roest en leem en Puister zag overal gloed en het feest van Doc beefde over het water…..”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *