Kent iemand het vuistentikkertje? Een reactiespelletje, waarbij het er om gaat zo snel mogelijk op de knokkels van je tegenstander te slaan. Het moet wel raak zijn, anders telt het niet. Dus is het zaak zo snel mogelijk je vuist weg te trekken, zodat de aanvaller mist.

De kans is groot dat je dat spelletje wint, als je het minst in de aanval gaat. Dat denkt neurowetenschapper Andrew Weichman. Hij denkt dat we twee systemen hebben: eentje voor initiatief nemen en eentje voor reageren (zie VPRO’s Noorderlicht).
Dat geldt dan voor fysieke reacties op tamelijk plotselinge gebeurtenissen. Geldt het ook voor alle andere reacties?

Nee, zou je zeggen als je kijkt naar de reactie van het kabinet op het rapport Davids. Okee, een eerste reactie van Balkenende bleek iets te snel, met een ongelukkige formulering tot gevolg. Maar er is een meer vollediger reactie beloofd en die laat op zich wachten.

Ja, zou je zeggen als je kijkt naar meningen. Op weblogs is er ook een reactiecultuur. Het uitwisselen van meningen. En dat kan er soms, net als bij het vuistentikkertje, ook pijnlijk aan toe gaan. Want ook een menig is akelig snel gevormd, zoals eerder op dit weblog te lezen was te lezen. Een heel ander onderzoek toonde aan dat specifieke woorden in volledige zinnen, de reactie van de lezer triggerde, met een uiterst subjectief oordeel tot gevolg.

Bij de snelle fysieke reacties gaat het natuurlijk om een overlevingsmechanisme. Het is wel zo handig een auto te kunnen ontwijken, die door rood rijdt, net als je het zebrapad oversteekt.
Maar in hoeverre is een snel oordeel van levensbelang? Heeft iemand daar een mening over? Zitten we hier met een restje oerinstinct dat, wat oordeel en mening betreft, ons nu eerder tot last is, dan dat het ons welzijn dient?