No strings attached. Ongebonden, dus integer? Het zou niet alleen voor ambtenaren, maar ook voor politici moeten gelden. Dat zegt Cees Schaap van SBV Forensics, een particulier bedrijf dat zich verkoopt aan organisaties en bedrijven die met interne fraude te maken hebben.
Aanleiding is een artikel in het Financieel Dagblad, waarin een voormalig gedeputeerde van Noord-Holland, Albert Moens, gebrek aan integriteit verwijt. De gedeputeerde had net iets te vroeg een contract getekend bij Ecocern, een firma voor duurzame energie.
Een administratief foutje, meent Moens. Had niet mogen gebeuren, maar van belangenverstrengeling was geen sprake, omdat hij zich in de Provinciale Staten, niet meer bemoeide bij besluitvorming voor duurzame energie, toen bekend was dat hij in die sector zou gaan werken.
Ambtenaren die de overheidsdienst verlaten, mogen na vertrek een jaar lang hun expertise en netwerk niet gebruiken in dienst van het bedrijf waar ze naar toe zijn gegaan. Cees Schaap van SBV Forensics ziet graag een gedragscode voor politici, waarin dat ook zo is geregeld.
Wil je dat echt goed regelen, dan zouden ambtenaren en politici, na hun werk voor de overheid, enige tijd op non-actief moeten worden gesteld.
Ambtenaren zijn vaak echte specialisten en het is logisch dat die binnen hun ervaringsgebied een andere baan zoeken. Ergens anders komen ze misschien niet eens aan de bak. En dan bij je nieuwe werkgever je totale expertise niet ogen gebruiken? Lijkt me bijna onbegonnen werk.
Ook politici hebben zo hun specialistische stokpaardjes. Ze beslissen echter wel mee over alles wat op de agenda staat. Waarmee het gebied waar mogelijk van belangenverstrengeling sprake kan zijn, zo'n beetje de totale arbeidsmarkt is.
Als ambtenaren en politici eerst gewoon thuis hun wachtgeld opsouperen, ontstaat er een non-actieve periode, waar ze dan hun vingers niet hoeven te branden, maar de marktwaarde wel daalt.
Maar goed, er valt wat voor te zeggen ook voor politici een jaar in de luwte af te spreken. Wie graag actief wil blijven, kan natuurlijk een jaartje vrijwilligerswerk doen of een maatschappelijke stage lopen. Hoewel ook dan belangenverstrengeling kan plaatsvinden.
Nederland scoort laag op gebied van overheidscorruptie. Het liefst wil men een volledig brandschoon imago. Dat zal niet lukken. Het zou betekenen dat politici geen enkele nevenfuncties meer mogen bekleden. Dat een ambtenaar zelfs geen bestuursfunctie in zijn voetbalvereniging mag vervullen. En dat in het jaartje afkoeling de politicus en de ambtenaar naar de neurochirurg moet, om zijn overheidsgeheugen te laten wissen.
Want een jaar is zo voorbij en daarna zou het geen probleem zijn het bestuurlijk verleden in te zetten bij een commercieel bedrijf?
Je kan het natuurlijk niet verbieden dat ook ambtenaren en politici wel eens een ander baantje willen. Dat dan kennis weglekt, is een verschijnsel dat ook in het bedrijfsleven geldt. Ook daar is soms sprake van contracten waarin is geregeld dat expertise niet in handen van de concurrentie komt. Ondersteund door uitstekende gouden handrukken. De overheid mag dat maar in zeer beperkte mate toepassen, om de uitgaven laag te houden.
Misschien zou het dan ook anders kunnen. Overheden zouden een jaar of vijf geen opdrachten mogen uitbesteden aan bedrijven waar ex-ambtenaren en ex-politici zijn gaan werken. Of die ambtenaren en politici dan nog interessant zijn voor het bedrijfsleven?