Tag archieven: Paul Frissen

Maakbaarheid illusie?

MaakbaarheidDe 11e kandidaat voor de Donkey Shocking Award is binnen. Dankzij redacteur Spuyt van GeenCommentaar. Zijn stukje hier als gastlogje:

Quote van de Dag: Maakbaarheid is een illusie
Auteur: Spuyt12

Als we denken dat onze samenleving voor honderd procent maakbaar is, komen we bedrogen uit. Niet alles is calculeerbaar, controleerbaar. [..] Dan gaan we naar een staat die we niet willen, een politiestaat. Een overheid die tot achter de voordeur komt kijken wat we uitspoken. Willen we dat?

Hoogleraar Bestuurskunde Paul Frissen gelooft niet in de maakbare samenleving, en vindt deze zelfs gevaarlijk.

Onder zijn leiding kwam het boek 'Betoverend bestuur' tot stand, dat oproept de ontwikkelingen op het vlak van de staatsbemoeienis te keren. Het eerste exemplaar werd uitgereikt aan Minister Hirsch Ballin van justitie. Deze was het daar wel mee eens:
Bij de overheid zijn veel mensen bezig met deelgebieden, eigen projecten. Als je niet uitkijkt, weet je niet meer waarover het gaat. Of waar het goed voor is of voor wie.”

Spuyt bedankt, je hebt me een kandidaat geleverd voor de Donkey Shocking Award.
Nu ben ik helemaal geen expert op het gebied van “maakbaarheid”, maar ik vermoed wel dat we zonder niet kunnen. De vraag die de professor oproept is, hoe je dingen maakbaar maakt.In het persbericht is goed te lezen dat ook hij gelooft in maakbaarheid. Niet door wetgeving, protocollen en kwaliteitskeurmerken maar door “variatie, zingeving en betekenisvorming”. In zijn boek zal hij ongetwijfeld uitleggen wat dat kan inhouden.

Wat de professor doet is wat wij allemaal doen: iets werkt niet lekker en dan gaan we dingen verzinnen die het beter moeten maken. Dat gaat het hele menselijke bestaan al zo.En jawel, soms gaan dingen dan beter, soms ook niet, en veel vaker blijven we nieuwe dingen, termen, begrippen, procedures bedenken omdat het nooit af is.
Terecht merkt de professor op dat je niet 1 regeltje voor honderden mensen moet bedenken, maar honderden regeltjes; één voor elk mens. De verschillen moeten, zo zegt hij, gekoesterd en beschermd worden.

Hoe doen we dat? Door met elkaar afspraken te maken over hoe we “verschillen” definiëren, hoe we die dan “koesteren” en welke “bescherming” we nodig denken te hebben. Dat is maakbaarheidsdenken. We spreken wat af en denken dat het dan wel goed komt. Zo blijven we aan de gang. Meestal in golfbewegingen die erg op elkaar lijken. Zo is er in de 60'er jaren behoorlijk tegen overheidsbemoeienis aangeschopt, nu lijken veel mensen weer behoefte te hebben aan de regering als schoolmeester. Die gaat zich ook zo gedragen tot men dat weer zat is. Op naar de volgende golf.

Maakbaarheid is geen illusie. Het is een kenmerkende eigenschap van mensen en heeft zowel hele sterke, als zwakke punten. We vonden het vuur uit en kregen milieuvervuiling. We vonden het wiel uit en kregen een overhaaste samenleving. We ontdekten het DNA en zijn aan onszelf gaan knutselen. We vonden de democratie uit, die ook zo zijn tirannieke kanten kent.
We maken regels, richtlijnen, bedenken andere manieren om vitaal bezig te blijven en altijd levert het iets moois op èn zaken waar we minder tevreden over zijn.

Het positieve van het betoog van Paul Frissen is, dat we moeten erkennen dat we allemaal in maakbaarheid geloven en dat we wel continu kritisch moeten kijken hoe we daar mee bezig zijn. Keuzes durven maken, op je bek gaan, opkrabbelen en weer doorgaan. Erken dat elk stukje maakbaarheid een constructiefoutje zal bevatten.

Hoogleraar Paul Frissen bedoelt het erg goed. Maar houdt hij wel genoeg rekening met onderling onbegrip over woorden? En hoe voorkom je dat mensen zijn ideeën zo uitleggen dat ze precies in hun straatje passen en dus een ongewenste maakbaarheid krijgen?

Paul Frissen is hiermee de 11e en laatste genomineerde voor de Donkey Shocking Award. In januari vraag ik de lezers hier hun beste Donkey Shocking te kiezen. Ik hou jullie daarvan op de hoogte.