Tag archieven: Socrates

Dialoog

Dialoog Archie Bunker Van 3 tot 9 november: Nationale Week van de Dialoog.

Twee mannen (het mogen ook mensen zijn, vrouwen bijvoorbeeld) lopen door de Kalverstraat. De een loopt wat zoekend rond, de ander loopt met zijn mobieltje aan het oor.
De een loopt op de ander toe en vraagt hem op de man af:
Heeft u nog wel eens een goed gesprek?
De Ander (kijkt hem verbaasd aan – Ogenblikje, er is hier iemand die wat wil weten -houdt mobieltje even opzij). Wat zeg je?

De Een: Of u wel eens een goed gesprek heeft.
De Ander: Nou, ik dacht dat ik nu even in gesprek ben, of is je dat ontgaan?

De Een: Ja, maar ik wilde weten of dat nou een goed gesprek is of niet.
De Ander: (houdt mobieltje weer bij zijn hoofd- Sorry, ik hang op, even hier wat regelen). Wat gaat jou dat eigenlijk aan?

De Een: Nou, ik doe een onderzoekje om uit te vinden of mensen nog wel eens een goed gesprek met elkaar hebben.
De Ander: Waarom dat?

De Een: Wel, de komende week is wordt voor het eerst de Nationale Week van de Dialoog georganiseerd en ik vroeg me af of dat echt nodig is.

De Ander: De week van wat…??

De Een: Van de dialoog.
De Ander: Wat is dat?

De Een: Een dialoog is een gesprek.
De Ander: Van een hele week???

De Een: Ja.
De Ander: Man, dat kan toch niet?

De Een: Eh…, hoe vaak gebruikt u dat mobieltje?
De Ander: Nou, wel een paar keer per dag.

De Een: Elke dag?
De Ander: Ja, tuurlijk, hoezo?

De Een: Dus je kan wel een hele week in gesprek zijn?
De Ander: Verrek, nou je het zegt….

De Een: Juist, maar de vraag is: kan zo'n gesprek ook een goed gesprek zijn?
De Ander: Ja, weet ik veel. Dat hangt er van af.

De Een: Bijvoorbeeld?
De Ander: Tja, eens denken, eh…., nou, of de ander naar je luistert misschien?

De Een: Waarnaar luistert die ander dan?
De Ander: Naar wat ik te zeggen heb, natuurlijk!

De Een: Dus als iemand goed luistert naar wat je wil zeggen, dan heb je een goed gesprek gehad?
De Ander: Ik dacht het wel.

De Een: Da's geen gesprek, dat is een monoloog.
De Ander: Zeg, nou moet je niet grof worden!

De Een: Grof? Hoezo?
De Ander: Loog. Je zei loog! Dat noem ik grof!

De Een: Je luistert niet. Ik zei monoloog. Dat is als iemand in zijn eentje het woord voert.
De Ander: Ja, en….?

De Een: Dat is dus geen gesprek.
De Ander: Maar het kan nog wel goed zijn, hè?

De Een: Zeker, er zijn voortreffelijke monologen bekend. Maar dat zijn dus geen gesprekken.
De Ander: Okee, wat vind jij dan een goed gesprek?

De Een: Bijvoorbeeld als wat mensen met elkaar praten en iemand doet dan wat jij nu net deed.
De Ander: Huh?

De Een: Nou, je stelde net mij de vraag die ik eerst aan jou stelde.
De Ander: En wat maakt dat dan tot een goed gesprek, zoals jij dat noemt?

De Een: Nou, door vragen te stellen kun je erachter komen wat een ander bedoelt. Jij stelde die vraag in plaats van het onderwerp te negeren en het gesprek op je eigen ideeën te brengen of het gesprek te stoppen door er van weg te lopen.
De Ander: Wacht even. Dus jij zegt: als je vragen aan elkaar stelt, heb je een goed gesprek?

De Een: Ja.
De Ander: Nou heb ik je! Da's ook geen gesprek!

De Een: Oh nee, wat dan?
De Ander: Da's een interview!

De Een: Ah! Je bedoelt het vraaggesprek!
De Ander: What ever! Maar het is dus een interview. Zoiets als je op televisie wel eens ziet. Wat Matthijs van Nieuwkerk doet, bijvoorbeeld, in De Wereld draait door.

De Een: Nee, dat is ook een monoloog.
De Ander: Ho, ho, hij stelt allerlei vragen aan zijn gasten!

De Een: Jawel, maar heb je wel eens meegemaakt dat-ie iemand helemaal liet uitpraten om het antwoord te geven?
De Ander: Nou, nee. Daar heb je een punt.

De Een: Zou jij meedoen aan die Week van de Dialoog?
De Ander: Hm, geen idee. Ik weet niet eens waar dat over gaat.

De Een: De bedoeling is dat in elke gemeente mensen rond de tafel gaan zitten en met elkaar praten om zodoende de betrokkenheid bij je stad of dorp sterker te maken. Begonnen in 2001, na de aanslag op de WTC-torens in Amerika. Met de bedoeling mensen dichter bij elkaar te brengen. De dialoog is inmiddels mode geworden.
Het vorige kabinet heeft zelf een
Huis van de Culturele Dialoog opgericht. Met 12 miljoen euro per jaar wil ze zo de mensen in de vier grote steden aan de praat houden over hun cultuur en identiteit. Dat lukte prima, behalve in Amsterdam. Daar hadden ze blijkbaar eerst de verkeerde gesprekspartner gekozen.
En dan het huidige kabinet: 100 dagen in gesprek geweest, voordat ze aan het werk gingen en ze sloten die 100 dagen af met de superdialoog in de Jaarbeurs in Utrecht.
Later organiseerden ze zelf een
Week van de Dialoog, om eens lekker te keuvelen over de toekomst van de Randstad. En dan is het nu ook nog eens het
Europees jaar van de interculturele dialoog.
Ze noemen dat telkens een dialoog, om de gesprekken een beetje fatsoenlijk te laten verlopen. Respect en zo.
Maar echte dialogen zijn het natuurlijk niet Althans niet zoals we dat kennen van Socrates, een oude Griek. Die vond een gesprek pas goed als je eerst eens met elkaar probeerde vast te stellen waar je het nou precies over had (
anamnese), dan via alledaagse voorbeelden naar hogere ideeën te komen (hermeneutiek) en continu vragenderwijs elkaars kennis te achterhalen (maieutiek), overigens alles met de nodige humor, ofwel ironie.
Ik denk dat het in de Week van de Dialoog het zo er niet aan toe zal gaan.
De Ander: Zeg….

De Een: Ja?
De Ander: Weet je wat jij nu doet?

De Een: Nou?
De Ander: Je staat een monoloog te houden!

De Een: Ach, verrek! Kon ik het weer niet laten! Sorry.
De Ander: Man, geeft niet. Ik snap niet helemaal waar je het over hebt, maar mag ik je wat anders voorstellen?

De Een: Tuurlijk, vragen staat vrij.
De Ander: Zullen we dan nu een pilsje pakken?

De Een: Hé, goed idee! Dank je wel. Ik kreeg toch al een droge mond.
De Ander: En dan zal ik jou eens vertellen hoe ik het allemaal zie….

Cynische stuurlui

Cynische stuurlui De beste stuurlui staan aan wal. Ze zijn niet actief in het bestuur en bovendien uitermate cynisch. Het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) zet die beste stuurlui met een paar staafdiagrammetjes te kijk.

Een derde van gans het volk zou politiek actief zijn. Da's nog een aardige hoeveelheid en je vraagt je af of de wal zo'n massa wel kan dragen. Politieke activiteit moet niet worden verward met deelname aan politieke partijen. Slechts een ruime 300.000 mensen zijn lid van een partij. Dat soort activisme staat bij het CBS op de 6e plaats van de acht manieren om politiek actief te zijn.

Het allergrootste deel van het huidige politieke activisme bestaat uit ouwehoeren. Via internet, e-mail of sms. De overige methoden zijn ook vooral verbaal van aard. Op de barricaden staan of inbreken op een ministerie, daar blijken de meeste stuurlui op de wal niet zo van te houden.

Opvallend is ook dat de grootste partijen en de partijen met de grootste stemverheffers des volks, de minste actieve aanhang hebben. GroenLinks heeft een erg actieve achterban, de PVV-aanhang lijkt liever lui dan moe.

Het CBS heeft ook neerlands cynici onder de loep genomen. Cynisme is een filosofische stroming die terugvoert op de oude Grieken. Geïnspireerd door Socrates' “kennis is wijsheid” keerden de cynici zich van het materialisme af en bekeerden zich tot een armzalig leventje.

Antisthenes, die werd gezien als grote promotor van het cynisme, propageerde een levenstijl zonder protserige luxe en conventionele dogma's en politieke beperkingen. Een leven gericht op bezit, roem en geld moest verruild worden voor het zich verrijken met meer kennis.

Het CBS heeft echter niet onderzocht in welke mate het gedachtegoed van Socrates en Antisthenes vandaag nog leeft onder de bevolking.
Het CBS heeft slechts drie populistische stellingen voorgelegd aan een aantal mensen, vervolgens om hun diploma gevraagd en toen een leuk diagrammetje in elkaar gezet waaruit blijkt dat iedereen het roerend met elkaar eens is over de stelling dat politici meer beloven dan ze waarmaken. Dat vindt zowel de hbo'er als zijn buurman die alleen de lagere school heeft afgemaakt.

Dat leden van het kabinet slechts op eigen belang uit zijn en dat je het in de politiek alleen ver kan schoppen via vriendjespolitiek zijn opvattingen die vooral leven onder mensen met weinig opleiding. Hoe hoger de opleiding hoe milder men daar over denkt.

Verder deelt het CBS mee dat aanhangers van de PVV de grootste cynici zijn en GroenLinksers het minst cynisch zijn.
Nu wordt de aanhang van GroenLinks er in het algemeen van verdacht meer en hogere opleiding te hebben genoten en zou dus kennis van de Griekse klassieken moeten hebben. Ergo: de grootste cynici moeten zijn. Dat is dus, volgens het CBS, niet zo.

De voorman van de PVV is ook niet bepaald de hedendaagse Antisthenes. Anti is-ie wel en daar is alles mee gezegd. Maar dat leidt niet tot een renaissance van het cynisme. Eerder tot nihilisme of destructivisme.

Waar vind je nog een waarachtig cynicus?
Misschien moeten we die, net als de Griekse cynicus
Diogenes, met een lantaarntje zoeken.

Misleiding

Misleiding

Misleiding van kinderen is al zo oud als de weg naar Rome. Eigenlijk nog ouder. Neem de oude Grieken. Plato verhaalt in zijn boek Politeia, hoe Socrates ter dood wordt veroordeeld wegens het introduceren van nieuwe goden en, jawel, het misleiden van de jeugd.
Socrates doet in het schijnproces nog een poging zijn hachje te redden en vraagt zijn rechters of hij ze met argumenten op andere gedachten kan brengen. Als antwoord vragen de rechters Socrates hoe hij dat denkt te bereiken als zij niet luisteren. De rechtbank maakt duidelijk niet voor rede vatbaar te zijn, althans niet voor de rede van Socrates. De komische filosoof mocht de gifbeker ledigen tot de dood er op volgde.

Vandaag de dag is misleiding van kinderen nog steeds dagelijkse kost. Maar gelukkig zijn er nieuwe Socratessen, die hun best doen de jeugd en hun ouders te wijzen op de vele leugenachtige verleidingen waar de mensheid aan wordt blootgesteld.

De stichting Mijn Kind Online komt op een weblog met fraaie voorbeelden van verlokkingen op het internet, die speciaal voor kinderen zijn bedoeld. Niets is reclamemakers te dol. Gratis ringtones waar dure abonnementen aan vast blijken te zitten, een europese commissie die kinderen belooft dat ze slim en sterk zullen worden als ze vis en vlees eten en grappige varkentjes die de jeugd een worst voorhouden.

Zelfs het gegeven dat kinderen nog wel eens een foutje maken bij het intikken van zoektermen, wordt uitgebuit. In Amerika is zo'n kinderlokker al veroordeeld voor het opzetten van websites met verkeerd gespelde namen van populaire kinderthema's. Wie Disney World verhaspelde, kon op zeer dubieuze sites terecht komen.

Mijn Kind Online doet nu een beroep op minister Plasterk de misleiding eens flink aan te pakken. Het valt te betwijfelen of de minister voor meer rede vatbaar is dan destijds de rechters van Socrates. Plasterk vindt het tot nu toe voldoende media en reclamemakers op te roepen tot zelfregulering. De keuze is aan hen zonder te hoeven vrezen dat de minister ze tot de gifbeker zal veroordelen.

Daar komt-ie nog goed mee weg, omdat niet de hele bevolking massaal moord en brand schreeuwt bij welke praktijken van misleiding dan ook. Dat doen we niet, omdat we verdomd goed weten dat we allemaal wel eens zijn misleid en zelf ook niet vies zijn van een trucje hier of een leugentje daar. Het is alledaagse gemeengoed en we gaan van onszelf natuurlijk niet zeggen dat we er slechter van zijn geworden. Dus zal Mijn Kind Online niet op zoveel steun kunnen rekenen dat Plasterk wel zal moeten zwichten en misleidende kinderverlokkingen in de ban moet doen. Er is tenslotte nog altijd de Reclame Code Commissie. Die moet ook aan het werk kunnen blijven. De stichting Mijn Kind Online meent dat die commissie wel meer regels moet krijgen om de digitale reclame te kunnen controleren.

En laten we eerlijk zijn (als dat nog mogelijk is): een leven zonder misleiding is vreselijk saai. Je moet er toch niet aan denken dat we een wereld krijgen waarin we niet meer kunnen genieten van goochelaars, waar geloof in goddelijke wonderen zijn verboden is, waar hopen op een berg geld geen enkele kans meer maakt en het hiernamaals slechts een hilarische mucical van Joop van den Ende is.

Toch ben ik wel benieuwd wat voor volwassenen de hedendaagse kinderen zullen worden als ze de eerste twaalf jaar geen enkele reclame te zien krijgen. En dat ze geen sprookjes meer te lezen krijgen. En dat ze op elke vraag een eerlijk antwoord krijgen van hun ouders, ooms, tantes en onderwijzers.

Waar zou dat experiment toe leiden?

Road to nowhere

Road to nowhereAl ie heisa de laatste dagen, leidt dat nog ergens toe? Weer dreunt er een liedje in mijn hoofd en weer weet ik niet waarom dat liedje. De tekst van de Talking Heads-song heeft namelijk niets te maken met de ophef van deze week. Vermoedelijk maakt mijn brein een bizarre associatie: keuzes maken – tweesprong – kruispunt – welke weg kun je kiezen – wat zijn de consequenties – we weten het niet – road to nowhere. Keuzes dus. Kiezen om iemand de pas af te snijden of kiezen om een andere weg in te slaan. Wat nu heeft Rita Verdonk bewogen om een te kiezen voor een “stalen identiteit” en als gevolg daarvan te kiezen voor het ontnemen van de identiteit van een ander? Waarom geen andere weg gekozen? De kwestie van identiteit en naamgeving is namelijk al zo oud als de weg naar Athene. Volgens een weblog-filosoof was Socrates niemand anders dan Plato himself. Sindsdien zijn er wel meer denkers en schrijvers geweest die zich een andere identiteit aanmaten. En mocht afkomst belangrijk zijn: in menig familiestamboom kun je zien dat de huidige achternamen lang geleden heel anders waren. Je moet er de stamboom van ons koningshuis maar eens op nakijken. Van oorsprong ook buitenlanders, die toch ook niet op grond van naamsverandering alsnog ons land worden uitgekegeld? Dus wat leidde wel tot de keuze van Verdonk? We moeten daarvoor misschien terug naar Plato (met dank aan de webfilosoof Heraclitus VII). Plato levert onder andere het verhaal over Socrates die zich, soms letterlijk, soms figuurlijk, op een tweesprong bevindt. En bijvoorbeeld de keuze moet maken of hij zijn oude gedragslijn zal blijven volgen of juist niet. Socrates kwam daar uit door te luisteren of een “goddelijke stem” hem afhield van de door hem ingeslagen weg. Hoorde hij niets, dan ging hij gewoon door. Hoorde hij wel die stem, dan zag hij af van zijn oorspronkelijke plan. Verdonk is misleid door een innerlijke stem die zegt dat je op een eenmaal gemaakte keuze niet mag terugkomen. De valkuil van het kiezen. En zo komen we hier opnieuw tot de vraag: volg je bij het maken van keuzes “de stem van je hart” (wat dat ook zijn mag) of volg je louter rationele overwegingen? Het enige wat hierbij een beetje kan helpen is open te staan voor de wetenschap dat beide wegen hun valkuilen hebben. Betrek dat in je keuzes. Tot slot geef ik je hier nog een voorbeeld die niet heeft geleid tot het uitzetten van enkele individuen maar tot het verdwijnen van een hele gemeenschap. Klik maar eens op de foto.