Tag archieven: voedselprijzen

Marktwerking en het ei van Columbus

Marktwerking en het ei van Columbus Beter een half ei dan een lege dop. Met die boodschap werden we vroeger opgevoed als krappe tijden tot zuinigheid leidden. Of, als er geklaagd werd over een schaars gedekte tafel, dienden we toch eens te denken aan al die mensen die het zoveel minder hadden dan wij.

En omdat in elk klein burgertje de kiem zit van een verwende kapitalist, reageerden we vaak verongelijkt met een: “Nou, dan gaan die mensen toch naar de markt?!”. We hadden ergens iets over marktwerking opgepikt. Dat marktwerking de oplossing voor alles was. Maar wat weet een zesjarige snotneus daar nou van?

Ruim 50 jaar later snap ik er nog steeds weinig van, maar we hebben nu veel meer informatie en begrijp ik het CBS-bericht van vandaag veel beter: Eieren alsmaar duurder.
Bij het boodschappen doen was ik al een keer geconfronteerd met een leeg schap, dat normaal gesproken tjokvol eieren stond. Eieren zijn ineens schaars. En dus zijn ze duurder. Logisch. De mantra ‘schaarste = duurder’ zit er goed ingeheid.

Maar waarom heeft een welvarend land ineens een schaarste aan eieren? Dat is de schuld van mislukte EU-samenwerking en het gegeven dat we een betere wereld voor legkippen willen.
Binnen de EU moet elk land de vreselijke legbatterijen sluiten. Duitsland was daar snel mee, maar had daardoor wel ineens te weinig eieren om iedereen van omeletten te voorzien. Dat heet een gat in de markt. De Nederlandse eierproducenten vulden dat gat en exporteerden massaal onze eitjes naar de buren. Gevolg: nu hebben wij te weinig eieren om alle monden mee te voeden. Dus niet alleen lege schappen. Als er wel een eitje is, dan kosten ze nu 11 procent meer dan vorig jaar.

Duitsland had gewoon tot 2012 moeten wachten met het sluiten van de legbatterijen. In 2012 moet elk Europees land de legbatterijen moeten sluiten. Of onze regering had moeten ingrijpen. Leuk dat de Duitsers zo snel zijn met het nakomen van afspraken, maar de consequenties moeten ze zelf maar nemen. Onze eitjes, blijven onze eitjes. Dan hoeven de prijzen ook niet omhoog, wat weer belangrijk is om de burger tevreden te houden. Er moet namelijk nog flink worden bezuinigd en dat gaat de burger wel betalen.
Maar de regering legt de eierexport niet aan banden, want dan help je de hele marktwerking om zeep. We zijn geen communisten!

Nu kunnen we in ons gelukzalig leventje wel een paar dagen zonder een eitje. De andere schappen in de supermarkt zijn afgeladen met veel en nog steeds betaalbaar spul. Rijst uit Azië bijvoorbeeld. Voor de mensen die het daar voor ons maken veel te duur. Omdat wij hier van de een op de andere dag rijst op biologische verantwoorde wijze zijn gaan telen, er dus schaarste optrad en we daarom die rijst importeren?

Nee. Dit is weer een ander marktmechanisme. In Azië werken ze hard op de rijstvelden. Hard werken was ook zo’n redenering waar wij mee grootgebracht werden. Wie hard werkt, zal het goed gaan. Nou, dat klopt. Ik werk hard en verdien genoeg om rijst en zelfs een wat duurder eitje te betalen. Ik begrijp steeds meer van marktwerking en hard werken, de pijlers van onze welvaart.
Ik begrijp alleen nog steeds niet goed waarom het niet opgaat voor de werknemers op de rijstvelden. Oh, wacht even. De rijst wordt vanuit Azië hierheen geëxporteerd. Dus daar schaarste, dus daar duurder, dus daar een probleem.

Nou, het dubbeltje is gevallen en ik kan weer over tot de orde van de dag. Dat wil zeggen: nog harder werken, zodat ik nog meer verdien en nog meer rijst kan eten. Kunnen ze in Azië meer rijst telen, zodat ze meer verdienen en hun eigen dure rijst kunnen betalen. Zo helpen we allemaal de marktwerking een handje.

Toch knaagt er iets. Bij de Aziaten is dat de honger, hier is dat het geweten. Dat knaagt des te harder, omdat het ei van Columbus me niet te binnen schiet. Behalve dan, dat ik wel begrip kan oopbrengen als er wel wordt ingegerepen. Bijvoorbeeld door de export alleen toe te staan voor alles wat een land nog over heeft, ná voeding van de eigen monden. Maar dat is dan weer protectionisme. Het eerste de beste Aziatische land dat daartoe overgaat, kan rekenen op wereldwijde tegenmaatregelen, waar ze ook niet beter van worden.

Geef een reactie

Van de ezel en het gouden kalf

Van de ezel en het gouden kalf

Een ezel stoot zich in het gemeen, geen tweemaal aan dezelfde steen. Een mens dus wel. Het hoeft niet eens een steen te zijn, zelfs aan iets licht en luchtigs als een zeepbel kan een mens zich akelig stoten. Zeker als die mens een bankier, aandeelhouder of politicus is.

“De lessen die kunnen worden getrokken uit de financiële crisis mogen niet worden vergeten“, aldus Jean-Claude Trichet, president van de Europese Centrale Bank (ECB) in het NRC.
Hij vreest dat nu de economie zich langzaam herstelt, men de crisis snel vergeten zal zijn. Over tot de orde van de dag. Hetgeen in de financiële wereld neerkomt op het eindeloos melken van Ezeltje Strekje. In de Efteling poept het beest almaar geld, alsof er nooit een crisis is geweest. Maar da's dan ook een sprookje en 's wereld economie is dat zeker niet.

Zijn er nou lessen geleerd? En welke dan? Als je de waarschuwing van econoom Roubini leest, valt te vrezen dat er geen enkele les is geleerd.
Hij voorspelt een nieuwe crisis. Deze keer niet wegens het verstrekken van ongedekte hypotheken en een doldraaiende vastgoedmarkt. Deze keer komt de dreiging van een onverklaarbare stijging van prijzen op de olie- en voedselmarkt (meer in het NRC).
Ook twijfelt de econoom aan de betekenis van de verleende overheidssteun, die volgens hem, een gevaar voor het economisch herstel vormen.

Dat olie en voedsel duurder worden vinden we normaal, omdat we op school hebben geleerd dat alles waar weinig van is, duur moet zijn. Een onontkoombare economische wet. Alsof economie hetzelfde is als het weer. Je kan er van alles over zeggen, er iets aan veranderen kan je niet.

Van fouten leren, kan dat dan wel? Tja, in het complexe raderwerk is het lastig onthouden waar het om zou moeten gaan. Wellicht helpt het ezelbruggetje “Berg as”. Wie onzorgvuldig handelt met de zes elementen die in dat ezelsbruggetje zijn samengevat, kijkt niet tegen een hoop geld aan, naar tegen een berg as.
Die zes elementen zijn: een evenwichtige Betalingsbalans, evenwichtige Economische groei, Rechtvaardige inkomensverdeling, Gezond leefmilieu, evenwichtige Arbeidsmarkt en een Stabiel prijsniveau.

Nu is het met het voedsel zo dat het weer roet in het eten heeft gegooid: Tegenvallende oogsten door droogte. De wereldbevolking groeit door, dus het is erg vervelend dat er minder te eten is en dat de gierstenpap bij een deel van de bevolking niet meer op het menu staat, omdat die te duur voor het huishoudbudget is geworden.
De ellende zou te overzien zijn als er wel een rechtvaardige inkomensverdeling zou zijn en de prijzen stabiel blijven. Om maar twee elementen van de “berg as” te noemen.
Dat die prijzen de pan uit rijzen omdat ook speculanten zich met de handel bemoeien, wordt door sommige deskundigen niet als de oorzaak van de nieuwe crisis gezien. Tuurlijk, zo stellen ze, er ontstaat dan weer een zeepbel, maar als die uit elkaar spat, dalen de prijzen weer en is dat probleem toch opgelost?

Ofwel: laat de economische wetten hun werk doen en het komt allemaal wel goed.
Van de ene zeepbel naar de andere? Van de ene crisis naar de andere? Dan denk ik: verander dan die economische wetten. Die komen niet uit de lucht vallen als donderslag bij heldere hemel. Ons economisch stelsel is geen natuurverschijnsel.
Of is het dat geworden, omdat “de lessen die kunnen worden getrokken uit de financiële crisis” opzettelijk worden vergeten? Omdat er meer wordt gehecht aan traditie en rituelen, zoals de dans om het gouden kalf?

Geef een reactie